Boeken en films & zo

Een schilderij van de neurochirurgie

1 reactie
Bert Keizer, Onverklaarbaar bewoond, Uitgeverij Balans, 256 blz., 17,95 euro
Bert Keizer, Onverklaarbaar bewoond, Uitgeverij Balans, 256 blz., 17,95 euro

In 2007 liep specialist ouderengeneeskunde, filosoof, schrijver en MC-columnist Bert Keizer drie maanden lang mee op de afdeling Neurochirurgie van het VUmc. Het resultaat van zijn waarnemingen is het prachtige boek Onverklaarbaar bewoond waarvan in deze MC een voorpublicatie is te vinden (zie blz. 112).

Aan de vooravond van de verschijning van zijn boek legt Keizer uit wat hem fascineert in de neurochirurgie. ‘De neurochirurg gaat niet met zijn scalpel de ziel in, want de ziel bestaat niet, en toch zit hij wel in de ziel te snijden. In de neurochirurgie wordt iets van de menselijke fierheid en arrogantie gesloopt. Je bent getuige van het demasqué van de menselijke ontologie: wij stellen minder voor dan we dachten. Die neurologische ontmaskering is een soort halve verlossing. Je weet nu hoe het zit, maar tegelijkertijd is het een klap: je dacht altijd dat we meer waren.’

Keizer komt uit een katholiek gezin. ‘Ik dacht platonisch: er is een geestelijke en een lichamelijke wereld. Ik heb de mens lang gezien als een bijzonder dier, een dier met een grote plus: iets geestelijks, een goddelijke vonk. Soms heb ik daar een zeker nostalgisch verlangen naar, maar dankzij de moderne neurowetenschap is die manier van kijken naar de mens toch echt passé. We kunnen niet meer terug naar de ziel van Plato.’

Neurochirurgen en neurologen hebben tijdens hun werk ‘geen last’ van deze kwesties, heeft Keizer gemerkt tijdens zijn ‘practicum’. ‘Zoals een soldaat in Afghanistan ook niet dagelijks nadenkt over zijn rol in de wereldpolitieke verhoudingen, zo denken zij niet na over de vraag hoe lichaam en geest met elkaar verbonden zijn. Ik bedoel: neurowetenschap is iets anders dan de kliniek. De neuroloog wil weten met hoeveel depakine hij de toevalsfrequentie bij een epilepsiepatiënt omlaag kan brengen. De neurowetenschap wil weten hoe bewustzijn ontstaat.’

Keizer ook. ‘Maar we zouden een antwoord nu niet eens herkennen’, zegt hij. Misschien dat we het ooit zullen begrijpen. ‘Maar onze verbijstering over wie we eigenlijk zijn, zal zich nooit helemaal oplossen in een dierlijk bewustzijn dat zichzelf helemaal genoeg is.’

Onverklaarbaar bewoond moeten we zien als ‘een schilderij, niet als een foto’. Keizer: ‘Het zijn mijn indrukken van de neurochirurgische praktijk en mijn filosofische reflecties.’ Hij heeft – maar dat weten zijn vaste lezers wel – ‘geen hallelujagevoel bij de moderne geneeskunde’. Geen wonder dat de neurochirurg in de begeleidende leescommissie van het VUmc nogal wat kritiek had op Keizers tekst.

‘Een schat van een man en een hele goeie chirurg. Maar hij vindt dat ik een veel te negatief beeld geef van zijn vak. Ik bestrijd echter helemaal niet dat neurochirurgen veel kunnen. Ik kan alleen maar zeggen dat je altijd schrikt als een buitenstaander je toko beschrijft. En dat ik de VU-chirurgen heel stoer vindt, want ze waren niet bang voor zo’n buitenstaander.’ HM

Media en cultuur
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Dr. R. Dammers, Mr. Drs. J.K.H. Spoor en Drs. J.W. Schouten

    , Rotterdam

    Bert Keizers recent verschenen boek “Onverklaarbaar bewoond. Het wonderlijke domein van de hersenen” beschrijft op journalistieke wijze het wel en wee op de afdeling neurochirurgie van het VU Medisch Centrum.[1] Wij waarderen de filosofische en diepg...aande wijze waarop hij de ingrijpende operaties, die de verschillende patiënten ondergaan, tot in details beschrijft. De soms ernstige psychische en/of lichamelijke consequenties als gevolg van ernstig traumatisch schedelhersenletsel, een aneurysmatische subarachnoidale bloeding of na resectie van een laag-gradig glioom zijn iedere neurochirurg maar al te goed bekend.
    De beschrijving van de verschillende ziektebeelden is zowel voor de leek als de meer medisch (neurochirurgisch) geïnteresseerden begrijpelijk en nauwkeurig. Wanneer de epidermoid cyste wordt genoemd[1, bladzijde 72], wordt een verwijzing gegeven naar een pionier van de neurologische chirurgie en grondlegger van de “moderne” neurochirurgie, Harvey W. Cushing. Deze getalenteerde en veelzijdige neurochirurg (hij ontving o.a. een Pulitzerprijs voor zijn biografie van sir William Osler) bleek bij autopsie na zijn overlijden, ten gevolge van een myocard infarct, een colloid cyste te herbergen in zijn derde ventrikel.[2] Bert Keizer is mogelijk verkeerd ingelicht wanneer hij vermeldt dat Cushing een dermoid cyste zou hebben gehad. Hoewel het de inhoud van zijn boek uiteraard geenszins beïnvloed wensen we Bert Keizer op deze omissie te wijzen, zodat hij een eventuele tweede druk in een erratum kan voorzien.

    Dr. R. Dammers
    Mr. Drs. J.K.H. Spoor
    Drs. J.W. Schouten
    Afdeling neurochirurgie, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam

    1. B. Keizer. Onverklaarbaar bewoond. Het wonderlijke domein van de hersenen. Uitgeverij Balans, Amsterdam, 2010
    2. J.F. Fulton. Harvey Cushing: A Biography. Publ. C.C. Thomas, Springfield, IL, USA, 1946

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.