Meer over euthanasie

Als de procedure nodeloos ingewikkeld en langdurig wordt, waardoor het èn een zwaardere belasting is voor de patiënt én leidt tot langere wachttijden voor andere patiënten, dan ben je té zorgvuldig.

In de Nederlandstalige film van Floor van der Meulen, Pink Moon, probeert Iris te leven met de beslissing van haar vader, Jan, om uit het leven te stappen. De ethische kwestie ‘voltooid leven’ staat centraal in de dramafilm, maar in de laag daaronder stoeit Iris met haar eigen ouder worden – of juist haar behoefte om jong te blijven.

Hoe Dick en Toos Hamers ooit tot elkaar waren geraakt, snapte ik dertig jaar geleden niet en nu nog steeds niet. Dick deed zijn naam, als hij Engels was geweest, eer aan, hij was gewoon een lul van een vent.

In februari 2021 dient een vrouw een euthanasieverzoek in bij het Expertise­centrum Euthanasie, omdat ze door haar parkinsonisme toenemend invalideert en pijn­klachten heeft en een opname in een verpleeghuis wil voorkomen. Na verschillende gesprekken met een arts van het expertisecentrum, start de SCEN-procedure – terwijl een ‘potlooddatum’ voor de euthanasie al is vastgelegd.

Er bestaan nog steeds verschillen van inzicht tussen de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie, het Openbaar Ministerie en de KNMG over een aantal onderwerpen in de EuthanasieCode. Desondanks is vandaag de volledig herziene code van kracht geworden. De KNMG adviseert in gevallen waar de professionele richtlijnen afwijken van de EuthanasieCode, de professionele richtlijnen te volgen.

Patiënten die psychisch lijden komen in aanmerking voor euthanasie wanneer er sprake is van vrijwilligheid, weloverwogenheid, ondraaglijkheid én uitzichtloosheid. Vaststellen of een patiënt voldoet aan het criterium uitzichtloosheid, is voor psychiaters een worsteling. Dat stelt Sisco van Veen, psychiater bij GGZ inGeest en promovendus aan het Amsterdam UMC, in zijn proefschrift The art of letting go.

Adelheid Roosen en Hugo Borst hebben voor de derde maal een tv-serie gemaakt over dementie. In het vierdelige Roosen & Borst volgen ze onder anderen de 52-jarige Joris, die op zo’n jonge leeftijd al dementie heeft maar nog droomt van trouwen en verre reizen maken.

Een 69-jarige patiënte lijdend aan een gemetastaseerd long­carcinoom besprak in een vroeg stadium met haar huisarts haar euthanasieverzoek. De huisarts gaf direct aan dat hij haar niet in de steek zou laten, maar dat het geven van euthanasie voor hem emotioneel te zwaar was.

De KNMG wil meer inzicht verwerven in de houding van artsen ten aanzien van euthanasie. Naast de bevraging van het KNMG Artsenpanel, nodigen we expliciet alle artsen uit om aan dit onderzoek deel te nemen.

Soms, heel soms, geef je toe dat er belangrijkere zaken zijn dan je eigen vak. Enkele weken na een staaroperatie kwam een bekende, vitale, 74-jarige patiënte op mijn spreekuur. Je zou haar minstens vijf jaar jonger inschatten.

In de podcast-documentaire Voltooid leven komen mensen aan het woord over het verlangen naar de dag ‘dat ze eindelijk uit het leven mogen stappen’.

Minister Ernst Kuipers is ‘absoluut geen voorstander’ van de beweging van mensen die ‘de regie op hun eigen leven willen houden’ en daarom zelf met een zelfdodend middel een einde willen maken aan hun leven. Volgens Kuipers is ‘een impulsieve inname uiterst risicovol’. De D66-bewindsman noemt hulp van de arts en controle van een toetsingscommissie belangrijk.

Opnieuw blijkt dat artsen in overgrote meerderheid zorg­vuldig handelen bij de uitvoering van euthanasie. Bij zeven van de 7.666 meldingen van euthanasie hebben de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE) geoordeeld dat de arts niet heeft gehandeld volgens de wettelijke zorgvuldigheidseisen.

In 2021 waren er zes gevallen van euthanasie bij gevorderde dementie. Dat zijn er meer dan in de jaren ervoor. In 2020, 2019 en 2018 waren het er jaarlijks twee. Afgelopen jaar nam ook het aantal euthanasiemeldingen weer, met 10 procent, toe. Dit blijkt uit het jaarverslag over 2021 van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE).

In Eind goed betoogt hoogleraar ethiek Theo Boer dat ook nu nog elk besluit tot euthanasie vraagt om een grondig afwegingsproces. Hij schreef geen pleidooi om euthanasie terug te draaien maar zet desondanks ethische en theologische vraagtekens bij de vanzelfsprekendheid ervan.

Waar de één zich in de beginjaren nog ongelooflijk eenzaam voelde als hij euthanasie uitvoerde, voelt de ander zich nu goed geholpen en gesteund. Huisartsen Flip Sutorius (70) en Marloes Tack (40) blikken samen terug op wat de euthanasiewet – die op 1 april 20 jaar bestaat – heeft veranderd.

Precies 20 jaar geleden legaliseerde Nederland als eerste land ter wereld euthanasie. In deze nieuwste aflevering van de Artsen Podcast bespreken we de impact van deze wet, wat deze wet arts en patiënt heeft gebracht en hoe deze wet nu, 20 jaar later, past in onze maatschappij. Uiteraard gaan we ook in op de impact van een euthanasieverzoek op het werk van een arts: hoe gaat u daarmee om en welke hulp kunt u inschakelen?

De euthanasiewet is twintig jaar van kracht. Volgens oud-huisarts Rob Jonquière, actief in de Wereldfederatie van Right to Die-organisaties en ethicus Heleen Weyers, gepensioneerd universitair docent rechtstheorie en lid van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie, werkt de wet goed.

Er zijn meerdere oorzaken van de moeite die psychiaters kennelijk hebben om zelf een euthanasieverzoek in behandeling te nemen. Ik wil er één uitlichten. Een die ik uit eigen ervaring ken. Schuldgevoel.

Euthanasieverzoeken komen opvallend vaak van mensen met een traumatische jeugd. Veel onnodig getalm rond deze verzoeken – en dus leed – is te voorkomen als kindermishandeling, chronische stress in de jeugd, wordt erkend als medische grondslag voor euthanasie.

Mijn vrouw overleed op 21 maart 2019 smartelijk, ondanks haar euthanasieverklaring. Ik had de verpleeghuisarts gevraagd haar te euthanaseren, maar hij zei dan strafbaar te zijn. Ze kreeg vier etmalen palliatieve sedatie – feitelijk was het versterven met pijn- en onrustmedicatie: een onmenselijk traject. Ze was al mager en mijn liefde werd een skelet. Ik heb daarom de kist gesloten gelaten.

De week van de euthanasie start weer op 12 februari. Tijdens dit initiatief van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde staat het gesprek met arts en naasten centraal. Ook wordt dit jaar extra ingegaan op wilsverklaringen en het schriftelijk euthanasieverzoek.

In Duitsland ligt euthanasie gevoelig. Het verleden bepaalt de senti­menten. Klaas ten Holt beschrijft in zijn roman De goede dood waar men bang voor is: iedereen boven de 70 is nutteloos en kan maar beter ‘geholpen’ worden.

Een huisarts die bij de uitvoering van een euthanasie de toediening van de euthanatica overliet aan een physician assistent wordt daarvoor niet vervolgd. Ook de physician assistent zelf zal niet worden vervolgd voor het onbevoegd uitvoeren van euthanasie.

Met het standpunt Beslissingen rond het levenseinde biedt artsenfederatie KNMG artsen steun en overzicht bij het verlenen van zorg rond het levenseinde.