Psychedelica in de psychiatrie, dat was toch iets uit de vorige eeuw? Klopt, daarna verdwenen ze grotendeel in het illegale circuit, in het uitgaansleven of als zelfmedicatie. Bieden ze in de toekomst toch weer oplossingen bij de behandeling van depressie of PTSS?
Kent u ze nog, de zeven hoofdzonden: hoogmoed, luiheid, hebzucht, onmatigheid, lust, woede en afgunst? In haar boek Het verlaten individu voegt psychiater en MC-columnist Esther van Fenema daar nog een achtste aan toe: leegte.
Wanneer Manon Spierenburg precies doof is geworden, kan ze niet zeggen, maar dat ze slecht hoort – bijna niets – is een feit waar ze zich op een dag mee moet verzoenen. Het rare is: niemand in haar omgeving had het door – zijzelf evenmin.
Op de cover van Mantelliefde kijkt een in zwart-wit, duidelijk lang geleden in de vorige eeuw vastgelegd jongetje schuchter de camera in. Dat jongetje komt tientallen jaren later op het pad van auteur en voormalig actrice Annemarie Oster (1942), in de hoedanigheid van een scherp gebekte, soms venijnige oud-corpsbal op leeftijd.
Hersenorkaan, zo ‘herdoopt’ auteur Ann De Craemer in haar gelijknamige boek haar depressie. Dat laatste woord vindt ze ‘een term als een bijlslag, omdat het afgeleide adjectief “depressief” te pas en te onpas wordt gebruikt en daardoor maskeert dat depressie een ziekte is, even ernstig als kanker. Het is kanker. Denkkanker, doekanker, levenslustkanker.’
Wat is De gebeurtenis van Peter Terrin? Een roman, een verhalenbundel? Het is eigenlijk allebei, want een reeks verhalen – telkens genoemd naar een personage – die uiterst subtiel in elkaar grijpen of met elkaar verbonden zijn.
‘Jonge dokters ervaren meer burn-outklachten dan ooit tevoren.’ Zomaar een kop in Medisch Contact deze maand. Een kwart (!) van de jonge garde zegt last te hebben van burn-outklachten. Het rare is, aldus psychiater Christiaan Vinkers, dat we eigenlijk helemaal niet goed weten wat burn-out precies is. Het is geen harde medische diagnose. Het blijkt een onwerkbaar containerbegrip.
Het opleiderschap is toenemend een vak apart waarvoor wij als geneeskundig specialisten niet zijn opgeleid en waarbij je als opleider methoden en technieken moet ontwikkelen om de meerdere taken te kunnen vervullen die van een opleider worden verwacht. Terwijl vaak de onderwijsrol datgene is wat uitnodigt en uitdaagt, dient de opleider ook te leiden, te managen, te coachen en te controleren.
Voor veel dokters zal het toch een verrassing zijn geweest: de Nobelprijs voor geneeskunde of fysiologie ging dit jaar naar de arts en bioloog Svante Pääbo, grondlegger van een geheel nieuwe tak van wetenschap: de paleo- of ook wel archeogenetica.
Toen chirurg Marc Buijsrogge eind januari 2020 volkomen onverwacht overleed aan een hartstilstand, bleef zijn vrouw, Dorien Verloop, achter met twee dochters in de puberleeftijd. Tot overmaat van ramp begon kort daarna de coronacrisis. Verloop, psycholoog van professie, stelde vast dat rouw in de medische opleiding slechts beperkt aan bod komt en dat het niet voorkwam in haar studieboeken. Ze schreef er daarom zelf maar een boek over.
Rouwen kan bijna ondraaglijk zijn, zoveel pijn doen – wat als er een pil zou bestaan die de scherpe randen weghaalt? Blauwe tonen is een spannende roman over dat thema.
Met Minder slikken, veel minder schreef psychiater Remke van Staveren een kraakhelder publieksboek over hoe op een verantwoorde wijze psychofarmaca af te bouwen. Voor de leek dus, maar toch ook een boek waar artsen (huisartsen, collega-psychiaters) hun voordeel mee kunnen doen.
1963 is lang geleden, maar niet zo lang. Wie toen als jonge vrouw met uitzicht op een academische carrière ongewenst zwanger werd, kreeg zeer slecht nieuws, zeker in Frankrijk. Precies dit is wat de 23-jarige Anne overkomt in L’événement van Audrey Diwan.
Dat Orhan Pamuk een meesterverteller is die zich vaak vermomt in de gedaante van andere vertellers weten de lezers van het eerdere werk van de Nobelprijswinnaar (Ik heet Karmozijn bijvoorbeeld).
Help! Het ziekenhuis verdwijnt klinkt als een noodkreet, maar is een gefundeerd pleidooi voor de transitie van het introverte kolossale betonnen gebouw aan de rand van de stad, naar het ziekenhuis als een servicegerichte functie verspreid te midden van de samenleving.
Wie weet nog dat het kerstnummer van het legendarische tijdschrift de Haagse Post in 1979 was gewijd aan het ik-tijdperk? Het blad dat altijd de vinger aan de pols van de tijdgeest hield ontwaarde bij monde van journalist John Jansen van Galen, die de hele editie volschreef, een breed gedeelde ‘ideologie van de zelfontplooiing’, van jezelf zijn en voor jezelf opkomen – vrucht, zoals later wel is opgemerkt, van de combinatie van welvaart en een sterk ontwikkelde verzorgingsstaat.
‘Hormonen zijn de dirigent van ons lichaam’, vindt hoogleraar internist-oncoloog Max Nieuwdorp (Amsterdam UMC). In zijn boek Wij zijn onze hormonen gaat hij uitgebreid in op de rol van hormonen bij onder meer de voortplanting, (peuter)puberen, homoseksualiteit, transgenderpersonen, overgewicht, menopauze en de ouderdom.
‘Laat mij, bij wijze van spreken, een kwieke terdoodveroordeelde zijn die eerder dan zijn beul klaarstaat op ’t schavot en hem nog grijnzend vraagt: Waar bleef je, excellentie?’ Hiermee eindigt het allerlaatste gedicht van Koenraad Goudeseune (1965-2020). Kort nadat bij deze Vlaamse dichter en schrijver darmkanker was vastgesteld koos hij voor euthanasie.
Een zoon kan niet langer omgaan met de alcoholverslaving van zijn moeder. Hij wil dat ze stopt met drinken. Vijf maanden later is zij dood. Deze gebeurtenis staat centraal in de autobiografische roman van de journalist Paul Teunissen Moeder wist niet beter.
In Inzichten verkent prominent neurowetenschapper Karl Deisseroth de ‘ontstaansgeschiedenis van ons gevoelsleven’. Dat doet hij vanuit zijn kennis en ervaring in zijn twee vakgebieden, optogenetica (waarvan hij de grondlegger is) en psychiatrie.
Het is niet makkelijk om over zelfmoord een luchtige roman te schrijven, maar Miriam Toews is het met Niemand zoals ik gelukt. Het gezin van de hoofdpersoon is tamelijk vrijgevochten in een verstikkende geloofsomgeving, een mennonitisch milieu in Canada. Er is een suggestie dat dat ook te maken heeft met het feit dat de vader zelfmoord heeft gepleegd.
Helga Hauser is zwanger. Een Europese arts gaf aan dat een volgende bevalling haar dood zou betekenen, de lokale arts Díaz Grey herhaalt die waarschuwing tegen haar man. Eerder onderzocht hij de vrouw al ‘met rubber, tegenzin en onbegrip’. Díaz Grey hanteert de stethoscoop als ‘plechtig tovenaarsinstrument’ en schrijft ‘recepten met een onzekere toekomst’ uit.
De palliatieve maatschappij is het nieuwste boek van de zeer productieve Duits-Koreaanse filosoof Byung-Chul Han (1959) van wie ook eerder werk in het Nederlands verscheen.
Na drieënhalf jaar heeft Medisch Contact-blogger Marieke Dijkzeul haar verhalen gebundeld in Kwam je dan alleen voor mama? Op een vaak ontroerende manier vertelt ze over wat ze als huisarts meemaakt en over haar persoonlijke ervaringen.
Op haar 22ste wordt bij Suleika Jaouad acute myeloïde leukemie vastgesteld. Haar prognose is slecht. De vier jaar erna krijgt ze een beenmergtransplantatie – gelukkig blijkt broer een 100 procent match –, ondergaat ze talloze chemokuren en woont meer in het ziekenhuis dan thuis.
