‘Goede zorg komt maximaal tegemoet aan alle vormen van kwetsbaarheid waarmee patiënten worden geconfronteerd. Het is zorg die, ondanks de kwetsbare toestand van de patiënt, zijn waardigheid respecteert en zoveel mogelijk bevordert.’
Lichamelijke en psychische schade door trauma is een van de belangrijkste gezondheidsproblemen van deze tijd. Dit stelt psychiater Paul Conti (VS) in zijn debuut Trauma. Een verborgen epidemie. Trauma treft ons eigenlijk allemaal, of het nu door seksueel misbruik, verlies van een dierbare, werkloosheid, een ervaring van racisme of oorlogsgeweld is.
‘Moet je bang zijn om je eigen dood te beleven?’ De op dat moment 20-jarige hoofdpersoon van de roman Zelfmoord van Édouard Levé (1965-2007) krijgt een halfuur voorbereidingstijd om hierover een uiteenzetting te geven in het kader van een toelatingsexamen. Zijn visie dat de dood zich tot het leven verhoudt zoals geboorte tot niet-leven, brengt de examinatoren tot zwijgen.
Willem van Toorn wendt in zijn boek Morgenrood de blik naar de Eerste Wereldoorlog. De hoofdpersoon van zijn verhaal gaat met zijn kersverse vriendin de stappen na van zijn overgrootvader, die op zoek ging naar zijn geliefde. Die was als Nederlandse verpleegster de gewonden in den vreemde gaan bijstaan. Andere hoofdpersonen zijn zijn opa en oma (twee oude – in beide betekenissen van het woord – socialisten) en zijn kunstminnende vader, die een soort geleerde, snobistisch-rechtse populist is.
Als Femke Krijger steeds meer wordt beperkt door het syndroom van Usher, onderzoekt ze hoe ze ook met minder zicht en gehoor in contact kan blijven met haar omgeving. Een zoektocht waarbij ze, schrijft ze in De evenwichtskunstenaar, soms vreest te vervreemden van haar echtgenoot, een arts.
Drs. Dokter Anders is bestemd voor alle jonge dokters en het behandelt in drie delen drie hoofdthema’s: persoonlijke ontwikkeling, de relatie met de patiënt en de plaats van de dokter in de samenleving. Elk afzonderlijk deel omvat vakoverstijgende thema’s en meerdere ervaringsverhalen én wordt ingeleid door een jonge arts met affiniteit met het betreffende onderwerp.
Dat concentratiekampoverlevenden en verzetsmensen vaak ernstige psychische naweeën ondervonden van de gruwelen die ze meemaakten werd twintig jaar na de Tweede Wereldoorlog geleidelijk duidelijk. De Leidse psychiater Jan Bastiaans (1917-1997) muntte dat als het KZ-syndroom. Met behulp van lsd meende hij zijn patiënten te bevrijden van de demonen die hun geestesleven kwelden.
De onopvallende kantoorklerk Celzani woont in een oud appartementengebouw in Turijn. Hij is een prille dertiger maar met ‘het bezadigde uiterlijk en de bezadigde manier van doen van een man van vijftig’. Hij wordt smoorverliefd op zijn bovenbuurvrouw, juffrouw Padani, een docente gymnastiek van 27 wier lichaam één en al kracht en gezondheid uitstraalt.
In zijn prachtige biografie over de Engelse koning George III komt Andrew Roberts tot de conclusie dat diens manische episodes níét het gevolg waren van de stofwisselingsziekte porfyrie.
Met Een gezonde toekomst. Vijf lessen van corona schreef viroloog Jaap Goudsmit een aanvulling en een update van zijn eerdere Vrij van corona. Want hij had het in dat boek op nogal wat punten mis, geeft hij toe.
‘De moderne samenleving is klaar voor een correctie op de genderverschillen wat betreft macht en privilege. Maar deze kan niet alleen door vrouwen tot stand worden gebracht. De genderrollen zijn zozeer met elkaar verweven dat mannen en vrouwen allebei tegelijkertijd zullen moeten veranderen.’ In Anders laat primatoloog Frans de Waal zien dat sociaal gevormde genderverschillen wel degelijk een biologische basis hebben.
Alweer tien jaar geleden beweerde Dick Swaab dat we niet meer dan ons brein zijn. In Toekomstmuziek krijgen we – gelukkig – weer een kleurrijker spectrum voorgeschoteld: we zijn namelijk onze verbindingen in het brein. En dankzij deze verbindingen zijn we allemaal in staat tot improviseren.
Martha en haar één jaar jongere zus Ella hadden van jongs af aan een symbiotische relatie. Nu ze begin twintig zijn, lijkt die natuurlijke band doorgeknipt. Als een medisch specialist Martha na een zenuwinzinking voor een kuur verwijst naar een hotel annex sanatorium in de Noorse bergen, gaat Ella echter als begeleider mee.
Twee recente, zeer informatieve uitgaven van de onvolprezen stichting Biowetenschappen en Maatschappij, als altijd geschreven door vooraanstaande wetenschappers. Ten eerste De mug: dit boek behandelt in extenso wat we weten over de diagnose, behandeling en preventie van via muggen overgedragen ziekten, want ‘niet de leeuw of de gifslang, maar de mug is voor de mens het dodelijkste dier op aarde.
Drs. Dokter Anders is een boek dat iets meer aandacht verdient dan een beknopt stukje. Het is namelijk ‘een verzameld werk met aandacht voor juist díe medisch-overstijgende onderwerpen die niet altijd vanzelfsprekend in het geneeskundecurriculum aan bod komen'.
Het debat over gender(verschillen) wordt soms op het scherpst van de snede gevoerd. De beroemde gedragsbioloog Frans de Waal komt nu met Anders, waarin hij op rustige toon betoogt dat sociaal gevormde genderverschillen wel degelijk een biologische basis hebben.
In de handige pocketreeks van het Compendium Geneeskunde zijn weer twee deeltjes verschenen. De eerste is Keel-, neus- en oorheelkunde; de tweede is Huisartsgeneeskunde. Reageer en win!
Wij willen hier geen avonturiers behandelt het turbulente leven van Ernst August Kaerger en diens gezin. Kaerger was een typische arts van rond 1900; een dokter die medische progressiviteit koppelde aan politiek conservatisme.
Gynaecoloog Denis Mukwege behandelt al een aantal decennia vrouwen die het slachtoffer zijn van seksueel geweld. Hij kreeg er in 2018 de Nobelprijs voor de Vrede voor.
Met Staat van ontkenning heeft psychiater Erik Rozing een huiveringwekkend actuele roman afgeleverd. Het verhaal speelt na een tweede watersnoodramp, gevolg van de opwarming van de aarde. Nederland zucht onder chronische hitte.
Twee oorlogsdagboeken vormen de grondslag van Amstel 278. Het ene is afkomstig van de Zwitserse arts Fritz Rimathé, de ander van de oorspronkelijk uit Hongarije, maar via Berlijn in Amsterdam belande Joodse acteur Géza Weisz.
Robert Oosterhof en zijn neef Arie zijn elkaars evenbeeld. Even onlosmakelijk als tweelingbroers groeien ze samen op, gaan studeren en beginnen een wiethandel. Arie is initiatiefrijker dan Robert met zijn volgzame, afwachtender karakter. Als Arie uit de wiethandel stapt, blijft Robert er nog een beetje in hangen.
Ergens in haar essaybundel Twaalf bytes schrijft Jeanette Winterson dat het doel van ieder AI (artificiële intelligentie)-systeem in feite denken is, dat wil zeggen: het oplossen van problemen. ‘De mens zal niet langer uniek zijn omdat hij denkt. Misschien is de mens wel een van de problemen waarover AI moet nadenken.
Er is iets niet pluis in Furth am See, het fictieve Oostenrijkse plaatsje dat als decor dient voor Vlieg weg, vlieg weg, de nieuwste roman van Paulus Hochgatterer.
Atte Jongstra schreef met Cholerastad een satirische roman over twee zelfverklaarde onderzoekers die allebei het onderspit delven. Archivaris Boevers en boekhandelaar Peek slaan de handen ineen bij de dreiging van een nieuwe choleragolf – Peeks vrouw is tijdens de eerste golf in 1832 aan cholera bezweken – in Amsterdam, halverwege de negentiende eeuw.
