Meer over bevolkingsonderzoek

‘Voorkomen is beter dan genezen. En hoe eerder we ziekten kunnen opsporen, hoe beter.’ Zo luidde de inleiding van het bericht van minister Ernst Kuipers op LinkedIn, over het grootschalige, gesubsidieerde onderzoek naar thuistesten op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en nierschade.1 Het doel is om op basis van dit onderzoek over vijf jaar een bevolkings­­onder­zoek voor alle 50- tot 75-jarigen in te stellen. Het is te hopen dat het risico op overdiagnostiek en medicalisering hierbij kritisch wordt onderzocht, zodat gezonde mensen straks niet een kleine minderheid vormen. In ieder geval is de stelling van de minister te kort door de bocht.

Vluchtelingen uit Oekraïne worden opgeroepen voor bevolkingsonderzoeken zoals het uitstrijkje. Deze observatie van een lezer van Medisch Contact wordt bevestigd door het RIVM.

De Europese vereniging voor borstradiologie stapt af van de uniforme aanpak van een tweejaarlijkse mammografie, zoals in Europa momenteel de standaard is voor borstkankerscreening. De vereniging komt met een nieuwe richtlijn, waarin ze vrouwen met extreem dicht borstweefsel een MRI-screening adviseren.

Stuur alle vrouwen die een uitnodiging krijgen voor een uitstrijkje bij de huisarts gelijk een zelfafnameset. Keuzevrijheid tussen een uitstrijkje bij de huisarts of zelfafname kan de drempel voor deelname aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker verlagen.

Demissionair VWS-staatssecretaris Paul Blokhuis wil kijken of een MRI tijdelijk kan worden toegevoegd als opsporingsmethode bij het bevolkingsonderzoek naar borstkanker bij vrouwen met zeer dicht klierweefsel. Voorwaarde is wel dat deze tijdelijke uitbreiding niet ten koste mag gaan van het streven om dit bevolkingsonderzoek weer tweejaarlijks uit te voeren.

De sterfte aan eierstokkanker bij postmenopauzale vrouwen uit de algemene bevolking nam niet af door screening. Dat blijkt (opnieuw) uit een langlopende, gerandomiseerde studie van Usha Menon en collega’s die onlangs in The Lancet verscheen.

Tot 2024 worden vrouwen boven de 50 jaar niet tweejaarlijks, maar driejaarlijks gescreend op borstkanker. Vanaf 2024 kan de screeningsinterval weer naar twee jaar. Dat is de inschatting van VWS-staatssecretaris Paul Blokhuis.

Hoe vergaat het artsen op de werkvloer in tijden van covid-19? Vandaag de belevenissen van een arts infectieziektebestrijding bij een GGD Putri Hintaran. Zij is betrokken bij een pilot in de gemeente Bunschoten, waarbij alle inwoners worden opgeroepen zich te laten testen, ongeacht of ze klachten hebben.

Een nieuw algoritme om het risico op borstkanker te voorspellen, kan bevolkingsonderzoek op den duur effectiever en efficiënter maken. Dat betogen Inge Lakeman e.a. (o.a. LUMC, Erasmus MC, NKI) in Genetics in Medicine. Zij evalueerden het rekenmodel onder ruim 6500 vrouwen.

Er zijn nog te veel belemmeringen om screening op longkanker op te nemen in het landelijk bevolkingsonderzoek. Dat schrijft staatssecretaris Paul Blokhuis van VWS in een brief aan de Tweede Kamer, waarin hij ook stelt op dit moment geen meerwaarde te zien in een nationaal actieplan kanker.

Het grote Rotterdamse bevolkingsonderzoek Generation R krijgt 4 miljoen euro extra van het ministerie van Volksgezondheid. In het onderzoek worden groei, ontwikkeling en gezondheid van een grote groep kinderen in de Maasstad jarenlang gevolgd.

Vrouwen met heel dicht borstklierweefsel krijgen minder vaak de diagnose borstkanker tussen screeningsrondes door als naast een mammogram ook een MRI wordt gemaakt. De gevonden tumoren zijn gemiddeld kleiner van omvang. Het is nog niet bekend wat de gevolgen voor overleving zijn. Dit blijkt uit de resultaten van een grote Nederlandse studie waarover M.F. Bakker e.a. in de New England Journal of Medicine schrijven.

Niet doen, alle mannen van 65 jaar screenen op een aneurysma van de aorta abdominalis (AAA), adviseert de Gezondheidsraad. In Nederland wegen de voordelen niet op tegen de nadelen. Daar zijn niet alle vaatchirurgen van overtuigd.

Longkanker is wereldwijd de belangrijkste kankergerelateerde doodsoorzaak. Screening op longkanker heeft als doel om de ziekte in een vroeger stadium te ontdekken. En dat kan genezing dichterbij brengen.

De Gezondheidsraad steekt een stokje voor een onderzoek naar screening op prostaatkanker dat Erasmus MC wil doen. De onderzoeksopzet is volgens de Commissie Bevolkingsonderzoek wetenschappelijk niet deugdelijk en het nut van het proefbevolkingsonderzoek weegt niet op tegen de risico’s voor de deelnemers. 

Health checks met ioniserende straling blijven vergunningsplichtig. Dat blijkt uit wetsplannen om het toezicht op diverse bevolkingsonderzoeken aan te scherpen. De overheid moet wel meer helderheid verschaffen over de basis waarop aanbieders van zulke bodyscans een vergunning kunnen krijgen, vindt zowel artsenfederatie KNMG als brancheorganisatie Zelfstandige Klinieken Nederland.

Bij vrouwen die deelnemen aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker wordt minder vaak gevorderde borstkanker (stadium III-IV) gediagnosticeerd dan bij vrouwen die niet of onregelmatig deelnemen aan het landelijke bevolkingsonderzoek.

Eenmalige PSA-screening leidt niet tot een betere tienjaarsoverleving bij prostaatkanker dan geen screening. Dit is de conclusie van Richard Martin e.a. op basis van een grote RCT (CAP-studie) gepubliceerd in JAMA.

Nederlandse onderzoekers hebben een model ontwikkeld dat een betere inschatting maakt bij welke gesteelde colontumoren aanvullend opereren is geïndiceerd. Gebruik van het model kan het aantal onnodige operaties bij gesteelde T1 colorectale tumoren fors verminderen. Yara Backes e.a. schrijven erover in Gastroenterology.

Er zijn grote verschillen tussen ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra in het aantal operaties bij vrouwen met cervixafwijkingen. Vrouwen worden misschien te snel behandeld bij relatief lichte cytologische afwijkingen, terwijl dit niet nodig is en het wél negatieve gevolgen kan hebben voor toekomstige zwangerschappen.

Screening op longkanker kan levens redden en moet daarom zo snel mogelijk worden ingevoerd.

Het verwijsbeleid na het tweejaarlijkse bevolkingsonderzoek naar borstkanker gaat veranderen. Vrouwen die na het onderzoek een ‘onduidelijke’ B0-score krijgen, kunnen in principe binnen 24 uur terecht bij de radioloog in het ziekenhuis. Vanaf 1 juli dit jaar stuurt de huisarts de patiënt direct door naar de radioloog, en slaat daarbij het multidisciplinair team over.

Tuberculosescreening moet landelijk worden geregeld, zoals de landelijke bevolkingsonderzoeken naar kanker. De GGD’en die de screening naar tuberculose uitvoeren, hebben wel goede plannen gemaakt om de screening te verbeteren, maar de uitvoering van die plannen verloopt te langzaam.

Door het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker in de vorm van een HPV-screening te gieten, neemt de kans op overdiagnostiek en overbehandeling toe, waarschuwen pathologen Raimond Giard en Sietske Riemersma.

Een paar jaar geleden pleitte vaatchirurg Anco Vahl ervoor om mannen boven de 65 te screenen op een aneurysma van de abdominale aorta. Daar komt hij nu op terug.