Meer over Wetenschap

In no time is in Nederland onderzoek naar covid-19 uit de grond gestampt. Wat wordt er onderzocht en hoe snel krijgen initiatiefnemers toestemming?

Wie alle contacten van een met SARS-CoV-2 besmet individu wil nagaan kan niet vertrouwen op ‘handmatig’ onderzoek. Het vergt te veel tijd om ze allemaal op te sporen en te isoleren. Intussen woekert de epidemie voort. Luca Ferretti e.a. (Universiteit Oxford) komen daarom in Science, na analyse van hoe de Covid-19-epidemie zich in China en Singapore en op het cruiseschip Diamond Princess ontwikkelde, met een gedurfd voorstel.

Een nieuwe analyse gebaseerd op een grote hoeveelheid data uit onder meer China schat het sterftecijfer van bevestigde covid-19-gevallen op 1,38 procent, en het totale sterftecijfer, dus inclusief onbevestigde gevallen, op 0,66 procent. Die getallen liggen wat lager dan de schattingen die tot nu toe de ronde deden.

Antwoorden op vragen over de overdracht van SARS-CoV-19, de duur van de immuniteit, de effectiviteit van de verschillende methoden van indamming, de rol van kinderen bij de virale verspreiding en onderzoek naar de effectiviteit van medicatie – het is allemaal essentieel om de pandemie te bestrijden. Epidemioloog John Ioannidis is de laatste om dat te ontkennen.

De maatregelen – zoals het sluiten van scholen en het verbieden van bijeenkomsten – die in elf Europese landen van kracht zijn, hebben tot eind maart al tussen de 21 en 120 duizend sterfgevallen voorkomen. Dat blijkt uit modelmatige berekeningen door de groep van de bekende epidemioloog Neil Ferguson van het Londense Imperial Collega.

Het gebruik van kunstmatige intelligentie (artificial intelligence, AI) voor medische doeleinden wordt door velen bejubeld vanwege de ongekende mogelijkheden. Toch zijn er ook kanttekeningen te plaatsen omdat de daadwerkelijke prestaties van AI nogal eens worden overdreven in wetenschappelijke publicaties.

Reisbeperkingen zijn vooral belangrijk in de begin- en de eindfase van de covid-19-epidemie. De impact daarvan neemt af als covid-19 zich lokaal begint te verspreiden. Dat blijkt uit onderzoek door Moritz Kraemer e.a. gepubliceerd door Science.

De WHO dringt er wereldwijd op aan om zo veel mogelijk te testen op covid-19. Toch verschilt de nationale aanpak per land wat betreft testen enorm. Dit resulteert in onvermijdelijke verschillen in het verloop van de epidemie. In een artikel in Nature wordt daarom aandacht besteed aan de werking van de huidige diagnostische methoden, vooruitgekeken naar alternatieven en nationale teststrategieën vergeleken.

Er was enige hoop dat de hiv-proteaseremmers lopinavir en ritonavir antiviraal zouden kunnen worden ingezet bij covid-19, maar Chinees onderzoek, gepubliceerd in NEJM, slaat die hoop de bodem in. Bin Cao e.a. deden een gerandomiseerde trial in Wuhan.

Donderdag werd bekend dat de onderzoekers van het Rotterdamse Erasmus MC bloed gaan testen van mensen uit alle leeftijdsgroepen om te zien of er in hun lichaam antistoffen zijn aangemaakt.

Epidemioloog Hans Heesterbeek vindt de Nederlandse aanpak om covid-19 in te dammen goed, maar iedereen die na de eerste golf symptomen vertoont, moet onmiddellijk worden getest en geïsoleerd.

Japanse onderzoekers hebben wegens gebrek aan data over asymptomatische transmissie van covid-19 een schatting gemaakt van de asymptomatische ratio. Dit blijkt uit een publicatie van Hiroshi Nishiura e.a. in International Journal of Infectious Diseases.

Als we viroloog Shibo Jiang moeten geloven dekt zelfs in deze tijden van coronacrisis het gezegde ‘haastige spoed is zelden goed’ de lading treffend. In een bericht gepubliceerd in Nature over de ontwikkeling van een covid-19-vaccin bepleit hij dat we ondanks de wereldwijde hoge nood voor een goed werkend vaccin niet te snel voorbij moeten gaan aan de veiligheid die de standaarden en protocollen waarborgen in klinische trials.

Om op de hoogte te blijven van de meest recente wetenschappelijke inzichten over covid-19 is het onlineplatform LitCovid gelanceerd. De nieuwste publicaties uit haast alle gerenommeerde vakbladen worden middels dit vrij toegankelijke platform uitgelicht en gecategoriseerd onder specifieke thema’s en geografische locaties.

Onderzoekers schatten dat 86 procent van alle corona-infecties in China ongedocumenteerd is gebleven voordat op 23 januari 2020 reisbeperkingen van kracht werden. Ruiyun Li e.a. becijferen in Science dat vanwege hun grotere aantal die ongedocumenteerde infecties de bron zijn geweest voor 79 procent van de gedocumenteerde gevallen.

Een Australisch team van onderzoekers en immunologen heeft de werking van het immuunsysteem in kaart gebracht van een patiënt met het covid-19-virus. Er blijken treffende overeenkomsten te zijn met de immuunrespons van patiënten met influenza. Het onderzoek is uitgevoerd door Irani Thevarajan e.a. en gepubliceerd in Nature.

Vier epidemiologen, onder wie Hans Heesterbeek (Universiteit Utrecht) en Don Klinkenberg (RIVM), inventariseren in The Lancet de onzekerheden waarmee moet worden gewerkt bij het indammen van de covid-19-pandemie. In de eerste plaats het sterftecijfer. De beste schattingen, zo zeggen ze, komen neer op 0,3-1 procent, andere literatuur meldt 2 procent.

Nederlandse en Engelse onderzoekers hebben een perspectief gevonden voor malariapatiënten wereldwijd. Hun nieuwe behandeling blijkt multiresistente malaria te genezen. De resistente parasiet komt vooral in Zuidoost-Azië voor, maar dreigt zich ook over Afrika te verspreiden.

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat covid-19 kan worden overgedragen nog voordat symptomen optreden. Een nog niet peer reviewed artikel van Lauren Tindale e.a. dat op medRxiv is verschenen, wijst hier ook op.

Een PCR bij patiënten die hersteld zijn van covid-19 valt soms nog dagen later positief uit. Toch is de kans dat een patiënt dan nog besmettelijk is klein, zegt virologe Mariet Feltkamp.

Hoe het nieuwe coronavirus, SARS-CoV-2, bindt aan menselijke cellen wordt geleidelijk aan inzichtelijker, zo blijkt uit een kort overzicht in Nature van een aantal gepubliceerde studies die als preprint zijn verschenen, maar nog niet peerreviewed zijn.

Nieuwe bevindingen uit het eerste grote retrospectieve covid-19-cohortonderzoek geven meer zicht op het mortaliteitsrisico bij patiënten met het covid-19-virus. Deze resultaten zouden kunnen bijdragen aan het detecteren van patiënten met slechte prognose in een vroeg stadium.

Het eten van gemiddeld één ei per dag lijkt niet geassocieerd te zijn met een hoger cardiovasculair risico. Dat is de conclusie van een prospectief cohortonderzoek en een meta-analyse door Jean-Philippe Drouin-Chartier e.a. gepubliceerd in The BMJ.

Te veel mensen houden er te veel ongezonde gewoontes op na. Zorgverleners kunnen dat niet in hun eentje veranderen, maar zij kunnen wel initiatieven ontplooien die bijvoorbeeld inzetten op de kracht van de groep.

U weet het misschien al maar ter opfrissing van het geheugen: hoe zit het ook alweer met handreiniging en de bestrijding van virussen, zoals SARS-CoV-2, en bacteriën?