Een kilo desoximetasonzalf per kwartaal

Een 54-jarige man meldt zich na verwijzing door de huisarts op het spreekuur met een scala aan gewrichts- en extremiteitsklachten. De klachten van onder meer pijn, nachtzweten, koude en grauwe handen en vermoeidheid, zijn wisselend van intensiteit, zonder evidente invloed van de seizoenen of inspanning. Zijn voorgeschiedenis is blanco, behoudens een periode 20 jaar geleden met chronische eczeem, waarvoor destijds een dermatoloog werd geconsulteerd. Er is geen medicatiegebruik, behoudens homeo-pathische middelen.

Vanwege beperkingen in het lopen en staan die het werken bemoeilijken, wordt een functioneel trainingstraject gestart bij een fysiotherapeut. Na 6 weken training is er, hoewel de fysiotherapeut een lichte vooruitgang meet, geen merkbare functionele winst voor patiënt zelf.

Bij het tweede consult levert de man zelf cruciale informatie aan die uiteindelijk zal leiden tot een verrassende diagnose. Hij levert een usb-stick in met zelfgemaakte digitale foto’s van periodiek optredende huidafwijkingen. In overleg met patiënt worden de foto’s per e-mail naar een dermatoloog gestuurd, waarna deze per omgaande informeert naar chronisch corticosteroïdgebruik.

Na verwijzing naar deze dermatoloog vermeldt patiënt het langdurig gebruik van een naar zijn idee neutrale crème, die echter desoximetason blijkt te bevatten. Hij gebruikt sinds 20 jaar op automatisch herhaalrecept 1 kilo desoximetasoncrème per 3 tot 4 maanden. Er is op dat moment sprake van purpura, atrofie en teleangi-ëctasie in met name het gelaat. De desoximethason wordt vervangen door Protopic 0,1% (tacrolimus).

De verdenking op een klassieke secundaire bijnierschorsinsufficiëntie wordt bevestigd door de geconsulteerde endocrinoloog-internist. Het nuchtere cortisol bedraagt 0,12 µmol/l (referentiewaarde: 0,14-0,64 µmol/l) en het vrij cortisol in de urine 765 nmol/24 uur (referentiewaarde 55-250 nmol/24 uur).

Inmiddels is na ruim een jaar de biochemische situatie genormaliseerd. De atrofie van de huid is verminderd, de purpura zijn verdwenen en de teleangi-ëctasieën zijn minder prominent. Wel heeft de patiënt symptomen van een psoriasiform eczeem, vermoedelijk atopisch van aard. Waarschijnlijk is dit het oorspronkelijke eczeem dat 20 jaar geleden aanleiding gaf te starten met de desoximetason.

rriksen@rap-zorg.nl

cc: redactie@medischcontact.nl