Spierzwakte in de benen
1 reactie
Een 72-jarige man die bekend was met een ossaal gemetastaseerd prostaatcarcinoom (cT3cN0M1b), kwam op de polikliniek neurologie in verband met toenemende spierzwakte en spierpijn in de bovenbenen. Door deze klachten was hij niet meer in staat te lopen. Dit was twee maanden eerder voor het eerst opgevallen toen hij was opgenomen op de afdeling Longgeneeskunde vanwege pleurale effusie. De klachten van spierzwakte en spierpijn waren langzaam progressief. Bij analyse van het pleuravocht waren overigens geen maligne cellen aangetoond.
Neurologisch onderzoek wees op spierzwakte van de benen; MRC-schaal, een schaal voor de mate van spierzwakte: graad 2/3 van de iliopsoas, quadriceps 3/4, hamstrings 4/4, tibialis anterior 5-/5, gastrocnemius 5-/5-. Vanwege de oncologische voorgeschiedenis dachten we aan epidurale myelumcompressie door metastasen, een lumbosacrale plexopathie of een myopathie. Er werd een MRI-scan van de wervelkolom verricht. Hierop zagen we multipele wervelmetastasen, echter zonder compressie van het myelum of de plexus. Uitbreiding van de MRI met opnamen van het bekken liet symmetrisch intramusculair oedeem zien in de iliopsoas, quadriceps en de bil- en bekkenmusculatuur passend bij een myositis (zie foto). Myositis bij een prostaatcarcinoom is beschreven als paraneoplastisch fenomeen.1
Bij een paraneoplastische myositis wordt gedacht dat er een kruisreactie ontstaat tussen antitumor antistoffen en myositis antigenen (o.a. Jo-1, Mi-2) die aanwezig zijn op het oppervlak van spiercellen. In normaal spierweefsel komen deze antigenen weinig voor. Als spierweefsel echter beschadigd raakt en herstellende is, komen grote hoeveelheden van deze antigenen tot expressie. Hierdoor ontstaat er een vicieuze cirkel waarbij steeds meer spierweefsel beschadigd raakt door antitumorantistoffen.2 De behandeling van een paraneoplastische myositis bestaat doorgaans uit het behandelen van de tumor of het geven van immunosuppressiva of plasmaferese. Gezien de infauste prognose van onze patiënt met wervelmetastasen, myositis en vermoedelijk een pleuritis carcinomatosa zijn we overgegaan tot een palliatief beleid. Hij overleed twee weken later.
Auteurs
Rian de Mooij, semiarts neurologie, Zaans Medisch Centrum
Bas ter Meulen, neuroloog, Zaans Medisch Centrum
Sandra Ferns, radioloog, Zaans Medisch Centrum
Contact
m.j.demooij@amc.uva.nl
cc: redactie@medischcontact.nl
Heeft u ook een interessante casus voor deze rubriek?
Stuur tekst (max. 300 woorden) en beeld naar redactie@medischcontact.nl.
Als uw casus wordt gepubliceerd, ontvangt u van ons het boek Besturen in een doktersjas van Marcel Levi.
Dr. J.W.M. Remmen
, Bilthoven
De casus ‘Spierzwakte in de benen’ uit Medisch Contact van 29 augustus jl. zou ik willen omschrijven als een typisch geval van zinloos medisch handelen zoals dat helaas maar al te vaak plaats vindt bij terminale kankerpatiënten.