Wringen door de toegangs­­poort

In 2014 maakte de toenmalige minister van Onderwijs Jet Bussemaker bekend dat de centrale loting werd afgeschaft. Op dat moment werd op enkele faculteiten al een deel van de studenten decentraal geselecteerd. Sinds 2017 worden álle nieuwe studenten decentraal geselecteerd. Het moet de toegang tot de studie geneeskunde eerlijker maken. Studenten krijgen meer invloed op de toelating, want niet alleen de gemiddelde schoolcijfers, maar ook non-cognitieve vaardigheden zijn nu van belang. De faculteiten bepalen zelf welke competenties van kandidaat-studenten zij belangrijk vinden.

Betaalde trainingen

Niet alleen kunnen de faculteiten zelf studenten selecteren, ook de studenten kunnen nu zelf de faculteit van hun voorkeur kiezen. Na wat gegoogel wordt duidelijk dat de selectiemethode per faculteit sterk verschilt. Zo hanteren Rotterdam en Leiden nog een regeling waarbij een eindexamengemiddelde van 7,5 of 8 je vrijwaart van de cognitieve toetsen, terwijl in Utrecht de score van de kennis­toets voor iedereen zwaar weegt.

Bij decentrale selectie heb je meer mogelijkheden om de kans op toelating te beïnvloeden. Denk aan een bijbaan in de zorg, de samenstelling van het vakkenpakket en de keuze voor de faculteit. Er zijn ook slimme ondernemers die betaalde trainingen aanbieden om je op de decentrale selectie voor te bereiden. Ze verleiden met slogans als: ‘Niet toegelaten, geld terug!’

Scholieren voelen zich steeds eerder genoodzaakt om zich voor te bereiden op de selectie. Wat is de invloed van deze ‘selectiestress’ op de soms strategische keuzes en het gedrag van scholieren? Onderzoek laat zien dat de ingeschatte kans op toelating de grootste invloed heeft op de keus voor de faculteit. Er bestaat zelfs een internetforum, waarop scholieren elkaar advies geven en elkaar tijdens de selectie vragen stellen over de stof. Het is de vraag in hoeverre deze veelal onbedoelde effecten van decentrale selectie invloed hebben op de samenstelling van de geselecteerde groep.

Er zijn ook slimme ondernemers die betaalde trainingen aanbieden

Streberige studenten

Veel kandidaat-studenten zijn dus al vroeg bezig met profileren en het maken van strategische keuzes. De vraag is in hoeverre dit effect heeft in de verdere opleiding. Blijven studenten het gevoel houden dat ze zich moeten onderscheiden? Is dit meer dan bij de studenten die op de ‘oude’ manier, dus via loting, zijn binnengekomen? Mogelijk mengen scholieren die minder geneigd zijn zich te profileren of die minder specifieke ambities hebben om arts te worden, zich daarom niet in de ‘concurrentiestrijd’. Dus misschien blijven nu juist de ‘streberige’ studenten over. Als dit het geval is, is dat dan een kwalijke zaak? Veel vragen waarop nog geen antwoorden zijn. Die antwoorden kunnen wel van belang zijn met het oog op de hoge burn-outcijfers onder de huidige geneeskundestudenten. Want mogelijk draagt de manier waarop de selectie nu plaatsvindt bij aan hoge prestatiedruk en het risico op burn-out. Om hierachter te komen doet DG dit jaar een enquête onder studenten om te kijken hoe ze de selectie hebben ervaren en welke strategische keuzes ze in het verleden hebben gemaakt.

Diversiteit

Er is al veel onderzoek gedaan naar de decentrale selectie. Of het daadwerkelijk zorgt voor betere artsen valt echter nog niet uit te maken. Het meeste onderzoek richt zich op de uitval van studenten en op de behaalde studieresultaten. Het lijkt erop dat studenten die decentraal zijn geselecteerd met name in eerste jaren, beter scoren. Maar op langere termijn lijkt dit effect te verdwijnen. Studenten met hoge cijfers op de middelbare school en vrouwelijke studenten van Nederlandse afkomst presteren over algemeen het beste gedurende de studie. En als je het eerste jaar goed heb overleefd, is dat ook een belangrijke voorspeller voor de rest van je studie. schoolcijfers, vrouwelijk en afkomst lijken daarvoor betere voorspellers. Een ander punt van discussie is de invloed die de selectie kan hebben op de diversiteit van de studentenpopulatie. Inherent aan selectie is dat je een andere populatie overhoudt dan ervóór. Maar wat nu als de selectie ervoor zorgt dat studenten met een bepaalde achtergrond, geslacht of karaktereigenschappen veel minder makkelijk door de selectie komen? Betaalde trainingen, tijd en ruimte voor vrijwilligerswerk en de juiste contacten zijn niet voor iedereen weggelegd. Bepaalde etnische minderheden en eerstegeneratie­studenten blijken gemiddeld lager te scoren op de testen van de decentrale selectie, met name op de academische testen. Bij non-academische testen zijn er geen of slechts geringe verschillen. Vrouwen lijken zowel in de selectie als in performance tijdens de studie beter te presteren dan mannen. Als dit het geval is, willen we dan meer vrouwen in de opleiding of hechten we meer waarde aan een goede balans?

Ideale methode

Wat de decentrale selectie ons in elk geval heeft opgeleverd is een hoop interessante vragen die nog onbeantwoord zijn gebleven. Wat zijn de (on)bedoelde effecten van de selectie? Hoe selecteren we de ideale populatie toekomstige artsen? En wat is het effect op diversiteit? Bestaat er überhaupt wel een ideale methode? Moeten we dan terug naar het lotingssysteem of moeten we het helemaal over een andere boeg gooien? Eén ding is zeker, zolang het aantal aanmeldingen voor geneeskunde groter blijft dan het aantal plaatsen is de manier van selecteren onderwerp van discussie.

Na weken spanning krijg je eindelijk bericht dat je bent toegelaten tot de opleiding geneeskunde. De blijdschap, opluchting, euforie die je toen voelde, vergeet je nooit meer. Over de toelatingsprocedure tot de opleiding is veel te doen.

Arts in Spe 1

van tv-kijken valt best wat te leren | Aios Emma Bruns jaagt vele dromen na | Basisarts Marit vond boer Wim | en veel meer!