Rechter: ‘Politiek moet beslissen over gratis anticonceptie’

De vraag of de overheid anticonceptie moet vergoeden is niet aan de rechter, maar aan de politiek. Dat heeft de rechtbank in Den Haag bepaald. Een aantal organisaties had mede namens ruim zevenduizend burgers geëist dat de staat anticonceptie voortaan moet vergoeden.

Vrouwenrechtenorganisatie Bureau Clara Wichmann en burgerbeweging DeGoedeZaak stelden in de rechtszaak in juli dat het discriminerend is dat vrouwen moeten opdraaien voor de kosten van anticonceptie. Ze verwezen naar onder meer internationale verdragen en artikel 1 van de grondwet, waarin staat dat de overheid mensen gelijk moet behandelen en geen onderscheid mag maken op basis van bijvoorbeeld geslacht.

Daar gaat de rechter niet in mee. De staat is weliswaar verantwoordelijk voor het waarborgen van de ‘seksuele en reproductieve rechten’ van burgers, maar daarvoor is anticonceptie gratis maken niet per se nodig.

Ongelijkwaardigheid

Anticonceptie is in Nederland ruim voldoende beschikbaar en bovendien vrij verkrijgbaar, zo redeneert de rechtbank. Bovendien zijn de kosten niet zo hoog dat die een belemmering vormen in de keuze voor anticonceptie. Vrouwen kunnen een zwangerschap dus voorkomen als ze dat willen. De rechtbank erkent dat niet elke relatie, ‘duurzaam of kortstondig’, tussen man en vrouw gelijkwaardig is en dat gratis anticonceptie kan bijdragen aan meer gelijkwaardigheid. Maar de ongelijkwaardigheid wordt niet veroorzaakt doordat anticonceptie niet wordt vergoed.

Anticonceptie zat jarenlang in het basispakket van zorgverzekeringen, maar werd daar in 2011 uit gehaald omdat er geen medische noodzaak voor wordt gezien. Meisjes onder de 18 jaar die de pil gebruiken, krijgen die momenteel wel vergoed uit de basisverzekering. Tussen de 18 en 21 jaar gaan de kosten van het eigen risico af en boven de 21 moeten vrouwen de pil zelf betalen of zich aanvullend laten verzekeren.

Basispakket

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil anticonceptie graag weer terug in het basispakket. Of het kabinet een aangenomen motie daarover uitvoert, is aan de politiek zelf en niet aan de rechtbank, aldus de rechter woensdag.

Directeur Anniek de Ruijter van Bureau Clara Wichmann is teleurgesteld over de uitspraak. ‘Er is wel degelijk sprake van indirecte discriminatie: in de praktijk betalen vrouwen vaker voor de kosten van anticonceptie. Daarom moet de staat dit anders reguleren.’ Wel vindt de organisatie het ‘goed nieuws’ dat de rechtbank stelt dat de staat verplicht is om anticonceptie ‘goed toegankelijk’ te maken. ‘Dat is juridische winst.’

De eisers weten nog niet of ze in hoger beroep gaan.