Nieuws
Federatienieuws

Overuren maken wordt aangeleerd in de opleiding geneeskunde

2 reacties
Getty Images
Getty Images

Als je het structureel overwerken van aniossen, aiossen en medisch specialisten wilt aanpakken, moet je beginnen met de overuren die worden gemaakt in de coschappen, stellen Nynke Nubé en Rowen de Jong, bestuursleden bij De Geneeskundestudent.

Het komt je vast bekend voor: je bevindt je in de artsenkamer. De klok slaat 17.30 uur en de overdracht is net afgelopen. De a(n)iossen kruipen weer achter hun computer om een aantal zaken af te maken. Ondertussen staan twee coassistenten bij de deur en kijken vertwijfeld. De ene coassistent pakt de jas en wenst iedereen een fijne avond. De ander vraagt of die nog iets kan doen. Wie van deze twee coassistenten zou u als arts liever begeleiden? Wie is gemotiveerder?

Tijdens de coschappen krijgen coassistenten al aangeleerd dat lange dagen maken erbij hoort. Ze worden geacht eerder te komen om de visite voor te bereiden en langer te blijven om te helpen met de laatste ontslagbrieven. Soms draaien coassistenten zelfs een avonddienst aansluitend aan een dagdienst. Ze beginnen dan om 8.30 uur en lopen pas na 23.00 uur het ziekenhuis uit. Niet overal mogen studenten deze uren compenseren. Veel coassistenten zullen hier niets van zeggen. Mogelijk uit angst voor een negatieve beoordeling, maar ook omdat 28 procent van de coassistenten niet op de hoogte blijkt van de richtlijnen rondom uurbesteding.1 Coassistenten die liever naar huis gaan dan in het ziekenhuis blijven, zijn immers lui. Coassistenten die vragen of er nog iets gedaan kan worden, zijn gemotiveerd. Daarnaast maken alle a(n)iossen net zoveel, of zelfs nog meer uren. Zo leren studenten dat overwerken er nou eenmaal bij hoort. Wanneer coassistenten aan de slag gaan als a(n)ios, worden deze ervaringen meegenomen.

Gemiddeld besteedden coassistenten in 2021 per week 51,6 uur aan hun geneeskundestudie

Kwart overweegt te stoppen

Uit onderzoek van De Jonge Specialist in 2020 blijkt inderdaad dat 81 procent van de a(n)iossen gemiddeld acht uur per week overwerkt, veelal zonder daarvoor gecompenseerd te worden.2 Ook gaf 14 procent van de respondenten aan klachten te ervaren die passen bij een burn-out. Dit is iets lager dan het landelijk gemiddelde, dat op 16 procent ligt.3 Desalniettemin blijkt dat een kwart van de jonge artsen overweegt te stoppen vanwege de arbeidsomstandigheden. Hiermee komt de houdbaarheid van de zorg in gevaar. Daarom moet er al vroeg in de opleiding aandacht zijn voor de uurbesteding en de werkdruk. Hoeveel uren worden er eigenlijk gemaakt in de opleiding?

Richtlijn

Gemiddeld besteedden coassistenten in 2021 per week 51,6 uur aan hun geneeskundestudie.1 Naast fysieke aanwezigheid op de coschapslocatie worden onderwijs, zelfstudie, het maken van presentaties en opdrachten hierin meegeteld. Om de uurbesteding van coassistenten te bewaken heeft De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) een richtlijn opgesteld.4 Hierin wordt aangegeven dat de maximaal gevraagde inzet van een coassistent 46 uur per week is, inclusief onderwijs en zelfstudie. In 2014 concludeerde het KNMG-studentenplatform al dat coassistenten toentertijd gemiddeld 54 uur per week aan hun coschappen besteedden. Sindsdien is de gemiddelde uurbesteding van coassistenten altijd hoger geweest dan de richtlijn van 46 uur.5 6 Overmatige uren maken is in de geneeskundeopleiding al de norm.

Maatregelen

Op verschillende universiteiten was de uurbesteding van coassistenten afgelopen maanden een belangrijk onderwerp van gesprek. In februari was de Erasmus Universiteit Rotterdam de eerste universiteit die maatregelen nam om de studiedruk te verlagen. Rotterdamse coassistenten hebben nu recht op een halve dag (vier uur) zelfstudie per week wanneer ze coschappen lopen. Coassistenten moeten hierin zelf het initiatief nemen. Daarnaast mogen er geen avond- of nachtdiensten gedraaid worden in de twaalf uur voorafgaand aan de inter­universitaire voortgangstoets en zijn coassistenten de rest van de dag vrij nadat zij deze toets gemaakt hebben. In maart was er in Nijmegen aandacht voor de overuren die geneeskundestudenten maakten.7 Toen geneeskundestudenten hierover in gesprek wilden met de opleiding, stond de opleiding hier niet voor open. Om de studiedruk te inventariseren hebben de Nijmeegse medezeggenschapsorganen het op zich genomen om een enquête uit te zetten. Hiermee willen zij objectiveren hoeveel tijd geneeskundestudenten precies aan hun coschappen besteden, om daarna naar mogelijke oplossingen te zoeken.

Vier dagen per week fysiek coschap lopen en één dag per week zelfstudie is de beste oplossing

Oplossingen

Vier dagen in de week fysiek coschap lopen en één dag per week zelfstudie is de beste oplossing. Met de huidige indeling, waarin studenten vijf dagen coschappen lopen, blijven alleen de avonduren of weekend­dagen over om spreekuren, opdrachten en presentaties voor te bereiden. Met de vier-om-één-indeling kan de voorbereiding plaatsvinden op de zelfstudiedag. Zo kan makkelijker aan de 46-uursrichtlijn van de NFU voldaan worden. Deze indeling sluit aan bij de wensen van coassistenten; maar liefst 74 procent van de geneeskundestudenten zou graag één dag per week gebruiken voor zelfstudie.1 Naast een vernieuwde indeling, is het ook belangrijk om naar andere oplossingen te kijken. Voor jonge artsen bestaat het initiatief Zin in Zorg.8 Zij zetten zich in voor meer werkplezier, mentaal fitte dokters en meer tijd voor de patiënt met als doel de burn-outklachten en het uitvalspercentage onder jonge artsen terug te dringen. Ook voor coassistenten is het belangrijk om nu al aandacht te hebben voor mentale gezondheid.

Concluderend lijkt aanpassen van het studie­programma onvermijdelijk. Hiermee krijgen coassistenten de mogelijkheid om hun werkweek zelf in te delen en zo geen overuren meer te maken. Immers, jong geleerd is oud gedaan. 

Bronnen

1. De Geneeskundestudent. Onderzoeksrapport Uurbesteding. 2022. [Verwachte publicatie: augustus 2022]

2. De Jonge Specialist. Resultaten nationale a(n)ios enquête DJS 2020 bekend [Internet]. 2020 nov [geciteerd 22 mei 2022]. Beschikbaar op: https://dejongespecialist.nl/2020/opleidingsklimaat-jonge-artsen-onder-druk/

3. Centraal Bureau voor de Statistiek. Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2020 Resultaten. [geciteerd 23 mei 2022]. Beschikbaar op: https://www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2021/16/nationale-enquete-arbeidsomstandigheden-2020-resultaten

4. Nederlandse Federatie van Universitair Medisch Centra. 2010 [geciteerd 1 mei 2022]. Beschikbaar op: https://www.nfu.nl/sites/default/files/2020-08/richtlijnenregelingstudentengeneeskunde.pdf

5. De Geneeskundestudent. Onderzoeksrapport Uurbesteding en mentale gezondheid van coassistenten. 2021 [geciteerd 22 mei 2022]; Beschikbaar op: https://degeneeskundestudent.nl/wp-content/uploads/2021/09/GS-A4-Onderzoeksrapport-Uurbesteding_DEF.pdf

6. Snijders G, Verhulst A, KNMG Studentenplatform. Coschappen en bijbaantje: een lastige combinatie. Arts Spé [Internet]. 2014 [geciteerd 22 mei 2022]; Beschikbaar op: https://www.medischcontact.nl/arts-in-spe/nieuws/ais-artikel/coschappen-en-bijbaantje-een-lastige-combinatie.htm

7. van Pelt S, Lambert K. Hoe geneeskundestudenten vastliepen in hun strijd tegen overuren [Internet]. Vox. 2022 [geciteerd 22 mei 2022]. Beschikbaar op: https://www.voxweb.nl/nieuws/deze-studenten-strijden-tegen-de-cultuur-van-overwerk-binnen-de-geneeskunde

8. Zin in Zorg. Over Zin in Zorg [Internet]. Zin in Zorg. [geciteerd 22 mei 2022]. Beschikbaar op: https://zininzorg.nl/over-zin-in-zorg/

Dit artikel is een initiatief van De Geneeskundestudent

De Geneeskundestudent is de landelijke onafhankelijke belangenbehartiger van genees­kundestudenten. Zij staat voor optimale zelf­ont­plooiing, studeren onder de beste omstandig­heden, de juiste arts op de juiste plaats en maat­schappelijke betrokken­heid. Jaarlijks onderzoekt De Genees­kundestudent door middel van een enquête hoe de achterban (15.000 studenten) over bepaalde onderwerpen denkt.
Federatienieuws coschappen werkdruk
  • Dores van der Geest

    Dores van der Geest (1998) studeert in Leiden. Ze is vijfdejaars, bestuurslid van De Geneeskundestudent en als onderdeel van die functie redacteur van Arts in Spe.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • M.M. Kaandorp

    Arts, coach, Pessotherapeut, Amsterdam

    Natuurlijk is de studie en het beroep van arts fantastisch en is het niet in alle specialisaties mogelijk om een 9 tot 17- urige werkdag te hebben. Ook is het fantastisch om je kinderen te zien opgroeien en dat kan zeker samengaan als men dat wil en ...het goed geregeld wordt. Wat ik hier en daar lees is er nog weinig ten goede verbeterd helaas. Betere gekwalificeerde kinderopvang is ook belangrijk. Waarom niet luisteren en meedenken met de jongere generatie in een dialoog-vorm in plaats van de opmerking dat je dan niet de juiste studie hebt gekozen? Meer beloning is de oplossing volgens mij niet.
    Wel meedenken en elkaar serieus nemen.

  • Z.J. de Langen

    Kinderchirurg niet praktiserend, Haren

    De Nationale Sport doet zich zo te zien ook in de studie geneeskunde gelden. Er worden in veel sectoren van de maatschappij te weinig uren gewerkt om de gewenste productiviteit op niveau te houden zeker bij de toenemende vergrijzing. Meer uren moet w...el met meer beloning gepaard gaan. Geneeskunde is zo’n fantastisch mooi vak dat je daar toch graag veel uren aan besteedt. Dat komt de continuïteit van de zorg ten goede.? Natuurlijk is het goed dat je dat jong leert en als coassistent ook een aantal diensten meedraait. Geneeskunst is geen 9 tot 5 beroep. Er is al zoveel ten goede verbeterd, maar er zijn grenzen. Als je de druk niet aan kan heb je wellicht niet juiste studie gekozen. Lees: https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/zo-min-mogelijk-werken-is-onze-nationale-sport-geworden~b3378e71/

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.