Opleiding op maat

3. En wat houdt dat in de praktijk in?

De beroepsactiviteiten van de specialist vormen de bouwstenen vande opleiding. Opleiders en aiossen hebben in het opleidingsplandeze activiteiten en de benodigde competenties vertaald naar EPA’s,Entrustable Professional Activities. Dit zijn de aspecten van een beroep die aiossen zich moeten eigenmaken om uiteindelijk als specialist aan de slag te kunnen. Doordat de opleiding dankzij de EPA’s opgedeeld is in aparte eenheden, die dus ook afzonderlijk beoordeeld kunnen worden, kunnen aiossen per EPA als bekwaam beoordeeld worden. Dat betekent dat je tijdens de opleiding, maar ook nog voor je met je opleiding begint, relevante ervaring kunt opdoen, waardoor je sneller een hoger bekwaamheidsniveau bereikt en daardoor verkorting of zelfs vrijstelling kunt krijgen voor onderdelen. Dit laat je zien in een portfolio. De opleidingsduur ligt niet meer vast, maar is afhankelijk van de duur die de individuele aios nodig heeft om bekwaam te worden in het uitvoeren van beroepsactiviteiten. Aan het begin van de opleiding stelt de opleider samen met de aios een Individueel Opleidingsplan (IOP) samen. In dit opleidingsplan maakt de opleider op basis van de alverworven competenties een inschatting van de eventuele verkorting van de opleidingsduur, en geeft ook aan op welke onderdelen dit van toepassing is. Tijdens de opleiding wordt dit regelmatig besproken en bijgesteld, op basis van de ontwikkeling van de aios en wensen voordifferentiatie en verdieping.

4. Voor welke onderdelen van mijn opleiding kan ik verkorting of vrijstelling krijgen?

In principe kun je verkorting of vrijstelling krijgen voor ieder onderdeel. De oordelend opleider bepaalt dit, naar aanleiding van het portfolio dat je inlevert en de snelheid van je leercurve.

5. En wat moet er in mijn portfolio staan?

In je portfolio documenteer je alles waarmee je laat zien dat je voorafgaand aan de opleiding relevante ervaring hebt opgedaan. Heb je geparticipeerd in een klinisch-wetenschappelijk (promotie)onderzoek? Heb je vrijwilligerswerk gedaan in een ziekenhuis in het buitenland? Heb je ervaring met onderwijs geven? Heb je wetenschappelijke artikelen geschreven? Heb je ervaring opgedaan in een niet als opleidingsinstelling erkende setting, die echter wel relevant is binnen jouw opleiding? Heb je gewerkt als anios in een relevant vakgebied? Ben je gepromoveerd?Dan schrijf je dat in je portfolio. Je portfolio moet niet enkel een opsomming zijn van de ervaringen die je hebt opgedaan, maar moet ook feedback en beoordelingen bevatten van je voormalig beoordelaar of begeleider om je bekwaamheid aan te tonen.

Ervaringen uit de praktijk

Professor dr. Marian Mourits is voorzitter van de Centrale Opleidingscommissie (COC) en voormalig opleider obstetrie engynaecologie inhet Universitair Medisch Centrum Groningen.

‘De individualisering biedt opleiders enaiossen mogelijkheden om voor elke aios de meest passende opleiding vorm te geven. Het is als opleider belangrijk interesse te tonen in de aios en samen met hem of haar op zoek te gaan naar waar diegene goed in is, of waar iemand speciale belangstelling voor heeft. Dat kan als je goede opleidingsplannen maakt. Wanneer je duidelijk formuleert wat de eindtermen zijn voorde basisopleiding, heb je daarnaast ruimte voor differentiatie en individualisering en die kun je op meerdere manieren vormgeven. Het vraagt van een opleider, maar ook van de opleidingsgroep, flexi­biliteit: je moet samen met de roostermakers bereidheid tonen niet iedereen in het stramien te dwingen. De individualisering van de opleidingsduur wordt soms ten onrechte vertaald naar een generieke verkorting voor iedereen. Dat is niet de bedoeling geweest en ook een gemiste kans: die verkorting moet letterlijk geïndividualiseerd worden. De individualisering van de opleidingsduur zie ik ook als een vorm van maatschappelijk verantwoord opleiden. Niet korter dan verantwoord en niet langer dan nodig. Met als uitgangspunt de individuele leerdoelen van de aios.’

Marlies Maatje is aios urologie in het HagaZiekenhuis in Den Haag.

‘Verwachtingsmanagement speelt een belangrijke rol in de opleiding, en de beste manier om je opleiding te voorspellen is door hem zelf te creëren. Daarnaast is het prettig dat je nu dingen kunt afstrepen waar je al de benodigde ervaring in hebt. Wat dat betreft ben ik dus zeker voorstander van de individualisering van de opleiding. Toch is het in de praktijk niet altijd makkelijk te bewerkstelligen. Hoe flexibel je kunt zijn, is vaak afhankelijk van de organisatie waar je werkt. Nu wordt er toch van uitgegaan dat aiossen onmisbaar zijn om een afdeling draaiende te houden. Zeker als een opleidingsgroep klein is, is individualisering in de huidige structuur vaak lastig op te vangen.’