Nieuws
Wies Bontje
4 minuten leestijd

Hoezo niet meer leverbaar?

Plaats een reactie
Getty Images
Getty Images

‘Het is heel vervelend, maar dit product is helaas niet meer leverbaar.’ Daar sta je dan met je doktersrecept. En volgens de apothekersassistente is het ook niet bij een andere apotheek te krijgen. Geneesmiddelentekorten komen steeds vaker voor; de helft van alle patiënten heeft ermee te maken. Hoe kan dat?

Medicijntekorten zijn allang geen zeldzaamheid meer. Zo ontstond er eind 2018 veel ophef omdat er landelijk bijna geen anticonceptiepil meer te krijgen was. Dit leveringsprobleem werd veroorzaakt door een afgekeurde lading van de meestgebruikte anticonceptiepil in Nederland. Door een massale overstap naar vergelijkbare middelen waren ook deze al gauw niet meer leverbaar en moesten honderdduizenden vrouwen op zoek naar andere oplossingen.

Een ander bekend voorbeeld is het probleem rond het schildkliermedicijn Thyrax. Dit tekort was het gevolg van de verhuizing van de oude fabriek naar een nieuwe locatie. De nieuwe locatie voldeed niet aan de eisen van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen en daardoor werd de productie tijdelijk stilgelegd. Deze tijdelijke productiestop leidde vervolgens snel tot tekorten, omdat er maar minimale voorraden beschikbaar waren; 350 duizend schildklierpatiënten moesten daardoor noodgedwongen overstappen op een alternatief. Domino-effect Zoals uit bovenstaande voorbeelden blijkt, zijn er meerdere factoren die een rol spelen bij het ontstaan van de tekorten. Zo is de opslag van geneesmiddelen financieel onaantrekkelijk, met als gevolg beperkte voorraden en daarmee een beperkte ‘buffer’. Wanneer door een incident de productie tijdelijk verminderd is, zoals bij Thyrax het geval was, zorgt dit vrijwel direct tot een tekort. Een ander nadeel van de beperkte voorraad is dat wanneer de vraag toeneemt, bedrijven hier niet snel op kunnen inspelen.

Hierdoor kan er een soort domino-effect optreden. Wanneer één middel niet beschikbaar is neemt de vraag toe naar de alternatieven, maar er kan niet altijd aan deze toegenomen vraag worden voldaan en ook dan ontstaan tekorten.

Daarnaast speelt het preferentiebeleid van de verzekeraars een rol in het ontstaan van (grootschalige) tekorten. De zorgverzekering vergoedt vaak alleen het preferente middel, waardoor de meeste patiënten hetzelfde middel gebruiken. Wanneer er een tekort ontstaat bij een preferent middel, zijn er dus vaak grote groepen patiënten die hier hinder van ondervinden.

Tot slot wordt in sommige gevallen een middel definitief van de markt gehaald. Bij 70 procent ligt hier een economische reden aan ten grondslag. Economisch gezien is Nederland voor farmaceuten niet altijd even aantrekkelijk. Dit komt omdat Nederland een relatief klein land is, met een relatief laag medicijngebruik en lage prijzen.

Alternatief

Wanneer een middel niet beschikbaar is, zijn er grofweg drie mogelijkheden: wachten tot het weer beschikbaar is, importeren uit het buitenland of overstappen op een alternatief middel met dezelfde dosering van de werkzame stof.

Theoretisch gezien zou een overstap naar een alternatief met dezelfde werkzame stof in dezelfde dosering niet tot problemen hoeven te leiden. Dit is echter niet altijd het geval. Toen Thyrax niet verkrijgbaar was, stapten de gebruikers massaal over op alternatieve middelen met dezelfde hoeveelheid levothyroxine. Maar uit onderzoek van het Nivel kwam naar voren dat de overstap leidde tot een te lage TSH-waarde (thyroïdstimulerend hormoon) bij 30 procent van de patiënten en een verdubbeling van het ziekteverzuim, terwijl ruim een kwart van de patiënten aangaf zich slechter te voelen dan voor de overstap. Op deze manier had een simpele verhuizing opeens veel impact voor een grote groep patiënten.

Dat het wisselen van middel bij dezelfde dosering van de werkzame stof toch tot bijwerkingen kan leiden, is voor een deel te verklaren doordat de fabrikanten vrij zijn om zelf te bepalen welke hulpstoffen zij toevoegen. Bij patiënten die gevoelig zijn voor bepaalde smaak- of kleurstoffen kan dit problemen geven bij het overstappen.

Overstappen heeft nog meer nadelen. Zo zijn de alternatieven vaak duurder en moeten de patiënten zelf opdraaien voor het prijsverschil. Ook als middelen geïmporteerd worden uit het buitenland moeten patiënten hiervoor vaak bijbetalen. Het is dan ook niet heel verwonderlijk dat bijna de helft van de patiënten zegt dat het wisselen van middel een negatieve invloed heeft op hun vertrouwen in medicijnen.

Maatregelen

De toenemende tekorten en bijbehorende gevolgen zijn ook bij de overheid niet onopgemerkt gebleven. Het ministerie van Volksgezondheid is een werkgroep gestart die zich specifiek bezighoudt met het geneesmiddelentekort en er is een landelijk meldpunt ingesteld voor het melden van de tekorten. Verder wordt er gekeken naar financiële sancties voor de farmaceuten. Zo wil minister Bruins een verplichting invoeren om minimaal voor vier maanden voorraad beschikbaar te hebben. Een andere mogelijkheid is het werken met bindende leveringsafspraken. Fabrikanten zouden dan een boete moeten betalen wanneer zij de medicijnen niet kunnen leveren.

Het is te hopen dat met deze maatregelen de problemen de komende jaren zullen afnemen. Tot die tijd zullen er helaas nog tekorten blijven bestaan en bijkomen. Wil jij als arts (in spe) weten hoe het zit met de actuele geneesmiddelentekorten? Alle informatie hierover is te vinden op de site van Farmanco, een initiatief van de vereniging voor apothekers KNMP.

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.