Geen gepiep, oordoppen in!
1 reactie
Het eerste buitenfestival van het seizoen. De zon schijnt en jij en je vrienden staan de hele dag lekker vooraan, vlak bij de dj. Stom genoeg ben je je oordopjes vergeten. Je komt dan ook thuis met een piep in je oren, die gelukkig de volgende dag wel weer is verdwenen. Niks aan de hand dus. Of wel?
Gehoorschade komt, met name onder jongeren, steeds vaker voor. Volgens onderzoekers van Amsterdam UMC heeft een kwart van de Nederlandse jongeren tussen de 15 en 25 jaar gehoorschade.1 Een van de grote boosdoeners is de evenementenbranche. Wij spreken Hans Thomeer, kno-arts in UMC Utrecht, over dit onderwerp. ‘10 tot 15 procent van de bevolking heeft klachten van tinnitus. Hiervan is lawaaischade bij één op de tien patiënten de oorzaak’, aldus Thomeer.
Concerten en festivals
Geluiden vanaf 80 decibel (dB) kunnen schadelijk zijn voor je oren, denk hierbij bijvoorbeeld aan het geluid van een drukke snelweg. Dan moet je er wel een paar uur, dagelijks, voor een paar jaar aan worden blootgesteld. Op een festival heb je meestal te maken met geluiden tussen de 90 en 100 dB op een buitenpodium en tussen 95 en 103 dB in een festivaltent. Bij kortdurende blootstelling treedt hier al eerder schade op. In de figuur zie je hoelang het duurt voor je gehoorschade ontwikkelt bij blootstelling aan een bepaald aantal decibel. De schadelijkheid van geluiden is dus afhankelijk van hoe vaak en hoelang je eraan blootgesteld wordt. Dit maakt het lastig om duidelijke grenzen en richtlijnen op te stellen.
Toch zijn richtlijnen hard nodig. In 2014 zijn er daarom voor het eerst afspraken gemaakt met de evenementenbranche over geluidsbeperkingen op concerten en festivals. In 2018 was de meest recente wijziging op deze afspraken: het geluidsniveau mag maximaal 103 dB per kwartier zijn.2 Hierbij wordt ervan uitgegaan dat je oordoppen draagt die het geluid met 15 dB dempen. Dit gebeurt echter lang niet altijd en in de voorlichtingsprogramma’s wordt dit detail vaak niet vermeld.
Bij één op de tien patiënten met tinnitus is lawaai de oorzaak
Geluidsniveau verlaagd
Het is dus de hoogste tijd voor herziening van de oude regels. Zeer recentelijk, 14 maart 2023, is er een motie met een ruime meerderheid aangenomen waarin staat dat het geluidsniveau in de horeca moet worden verlaagd naar 100 dB.3 Hans Thomeer vraagt zich af of deze verlaging afdoende is. ‘Van 103 naar 100 dB is inderdaad beter, maar een korte expositie aan hard lawaai komt overeen met een iets langere expositie aan iets minder hard lawaai. Om mensen niet bloot te willen stellen aan schade zou het onder de 85 dB moeten zijn. Dit is echter vaak niet haalbaar, want dan kan de muziek het publiek niet meer overstijgen.’
Tinnitus
Hoe ontstaat gehoorschade precies? Het slakkenhuis bestaat uit duizenden fijne haarcellen. Deze kunnen overbelast raken door geluidsdruk en gaan dan kapot. Je kunt het vergelijken met een grasveld vol gras, de haren. De grassprieten gaan kapot als er in één keer een bulldozer overheen raast die ze plat walst, maar ze kunnen uiteindelijk ook kapotgaan als er langdurig honderden mensen overheen lopen.
Er bestaan verschillende uitingen van gehoorbeschadiging. De bekendste is ‘tinnitus’, een piepend, brommend geluid dat wordt veroorzaakt doordat bij schade aan de haarcellen er minder informatie via de gehoorzenuw wordt doorgegeven aan de hersenen. Hierdoor kunnen de hersenen spontane activiteit vertonen, wat als piep wordt waargenomen. Na een stapavond hebben velen deze piep in de oren, die vaak de volgende dag is verdwenen door het herstellend vermogen van het slakkenhuis. Jongeren hebben vaak het idee dat dit onschuldig is, maar volgens Hans Thomeer is dat onzin: ‘Er is wel degelijk irreversibele schade opgetreden.’ Gehoorbeschadiging kan ook overgevoeligheid geven voor alledaagse geluiden, bekend als hyperacusis. Snelle veranderingen in volume kunnen de oren dan moeilijk verdragen, waardoor de geluiden keihard binnenkomen. Zo kan het roeren met een lepeltje in een kopje al heel luid en vervelend klinken. Je kunt ook lijden aan diplacusis, waarbij geluiden in beide oren op een verschillende manier klinken. Of aan distortie, waarbij het geluid zodanig vervormd wordt, dat het lijkt alsof je onder water bent.
‘We zien steeds meer bewustwording, zeker bij jongeren’
Niet iedere week
Gelukkig zijn er maatregelen die je kunt treffen om te voorkomen dat je oren beschadigd raken. Allereerst is het verstandig om niet te dicht bij de boxen te gaan staan en af en toe pauzes te nemen, zodat je oren even kunnen bijkomen. Ook is het verstandig om je oren meer rust te geven door niet iedere week naar een festival te gaan. De beste manier om je gehoor te beschermen is het dragen van oordoppen. Gelukkig zijn er tegenwoordig genoeg vormen van gehoorbescherming beschikbaar. Zo is er in iedere drogist een uitgebreid assortiment aan universele gehoorbescherming. Wil je nog beter beschermd zijn? Dan kun je ook gehoorbescherming op maat laten maken bij de audicien. Hier zit helaas wel een aardig prijskaartje aan: je moet er gemiddeld zo’n 150 euro voor neerleggen.
Een initiatief dat zich inzet tegen gehoorbeschadiging, vertelt Hans Thomeer ons, is prevENT, een reclamecommissie van kno-artsen en arts-assistenten die scholen en concerten langsgaan om te flyeren en uitleg te geven over gehoorschade. Daarbij delen ze ook oordoppen uit. ‘We zien daardoor ook steeds meer bewustwording, zeker bij jongeren. Het wordt veel gewoner gevonden om oordoppen te dragen.’
Blijvende gehoorschade
Terug naar de zomerse festivaldag waarmee we dit stuk begonnen. Die tijdelijke piep in je oren is dus blijvende gehoorschade. Hans Thomeer en zijn collega’s blijven daarom terecht aandringen op het gebruik van oordoppen. Mensen die daar geen gehoor aan geven, lopen kans hun leven lang met een piep in hun oren en gehoorverlies rond te lopen. Laat schaamte en gemakzucht je niet de baas zijn en spoor je vrienden aan ook oordoppen te dragen. Knoop dat maar in je oren.
voetnoten
1. Preventie van gehoorschade bij jongeren. Wim Soede. VHZ-online. 8 augustus 2015.
https://vhz-online.nl/preventie-van-gehoorschade-bij-jongeren
2. Beleidsregel geluid 2018. 10 mei 2018.
https://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR609902/1
3. Tweede Kamer vol in aanval om muziek zachter te krijgen, horeca vreest voor bestaansrecht. Sebastiaan Quekel. Algemeen Dagblad. 16 mei 2023.
https://www.ad.nl/economie/tweede-kamer-vol-in-aanval-om-muziek-zachter-te-krijgen-horeca-vreest-voor-bestaansrecht~ae7ce83b/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.nl%2F
Figuur: Bron: Jouw GGD - Gehoorschade. Beschikbaar via: https://www.jouwggd.nl/lichaam/gehoorschade/
Lees ook:
Rene van der Wilk
,
Goed dat er aandacht is voor het dragen van gehoorbeschermers. Dat is belangrijk omdat er een stapeleffect optreedt over de tijd heen en voor het individu het lastig is in te schatten wanneer te veel echt te veel is. Ook ontstaat er gedurende ons lev...en bijkomende schade aan het gehoor door andere factoren zoals bijvoorbeeld medicatie, roken, klussen, motorrijden, littekenweefstel door plaatsen buisjes en bepaalde watersporten. Het natuurlijk goed voorzichtig te zijn met te frequente blootstelling aan harde muziek en geluid. De genoemde getallen in de tabel in het artikel kloppen echter niet. Zo geeft 100 dBA geen schade aan het gehoor na 5 minuten. In het rapport van de Gezondheidsraad dat met een advies komt voor 100 dBA voor concerten, festivals en uitgaansgelegenheden, staat dat de grens ligt bij het bezoeken van 10 concerten per jaar van 100 dBA. Ander onderzoek laat zien dat jongeren die extreem waren blootgesteld aan muziek (16 uur tussen de 101 en 103 dBA) geen gehoorverlies daardoor kregen. Ondanks dat er veel onderzoek is gedaan naar gehoorschade door vrijetijdslawaai en er weliswaar sprake is van risicovolle lawaainiveaus, is er nog geen bewijs voor gehoorschade daardoor geleverd. Ook voor toename van gehoorschade bij jongeren is tot op heden geen voldoende bewijs gevonden. Het aangehaalde onderzoek van het AMC is methodologisch dan ook flink bekritiseerd. Rene van der Wilk
[Reactie gewijzigd door redactie op 02-08-2023 11:37]