Dokteren in 2040

‘Tijdens mijn opleiding leerde ik stilstaan bij de vraag: wat vind ik belangrijk? ‘Voor mij is dat: taboes doorbreken en bijdragen aan preventie. In de urologie­spreekkamer is daar vaak weinig tijd voor. Met de kennis van nu had ik misschien toch een ander beroep gekozen. Of de mogelijkheid willen hebben om na een aantal jaren urologie de overstap te maken naar een ander vak of een specifieke rol naast die van medicus. Die mogelijkheden zijn er nu niet: we zitten in een strak keurslijf. Dat moet anders.’

Kèren vertelt tijdens de KNMG Carrièrebeurs hoe het werk van de arts in de toekomst eruit ziet.

Beroepskeuze

Er is werk aan de winkel, vindt ook voorzitter van de KNMG René Héman. Tijdens de KNMG Carrièrebeurs afgelopen juni presenteerde hij het visiedocument ‘Rollen van de arts in 2040’. ‘De dokter van 2040 is de geneeskundestudent van nu’, vertelt hij. ‘En in de komende twintig jaar zijn er veel medische, technologische en demografische ontwikkelingen waardoor de samenleving en zorg snel veranderen. Daardoor moeten we nu al beginnen met het veranderen van de opleiding en onze manier van werken. Daarom hebben we gekeken naar de rollen van de arts die straks nodig zijn. Voor studenten belangrijk, want als je weet welke rollen jou goed liggen, kan dit helpen bij het maken van een beroepskeuze die bij je past.’

Over twintig jaar

Om die rollen te bepalen, hebben artsen en studenten, maar ook bestuurders, verpleegkundigen, patiëntenorganisaties, gemeenten en wetenschappers meegedacht bij de visie. Bijvoorbeeld over hoe de maatschappij er over twintig jaar uitziet. Héman noemt een paar van die ontwikkelingen: ‘We worden ouder, wonen steeds langer thuis en inkomensongelijkheid wordt groter. De zorgvraag neemt toe en wordt bovendien complexer. Tegelijkertijd kunnen grote groepen moeilijker meekomen omdat zij bijvoorbeeld digibeet of laaggeletterd zijn. En door de vergrijzing zijn er minder zorgmedewerkers en mantelzorgers.’

‘Sta af en toe even stil bij je valkuilen en talenten’

Ziekte voorkomen

Mede hierdoor verandert het artsenberoep. ‘Er komt meer nadruk op functioneren van mensen: de focus verschuift van ziekte genezen naar ziekte voorkomen. Ook komen er meer interventies die erop zijn gericht om de gezondheid van een populatie te verbeteren en de kosten te beheersen’, legt René Héman uit. ‘Dat gebeurt steeds vaker via overleg en afstemming met andere zorgverleners: ­netwerkzorg om de patiënt of burger heen. Verder wordt samen beslissen de standaard: de arts is behandelaar, maar ook de coach van de patiënt bij het maken van keuzes. Nieuwe informatie­technologieën als kunstmatige intelligentie (AI), big data en ­e-health ondersteunen daarbij.’

Anders invullen

De nieuwe visie helpt artsen ook om hun vak anders in te vullen tijdens hun loopbaan. ‘De rollen bieden meer flexibiliteit en meer mogelijkheden’, schetst de KNMG-voorzitter. ‘De arts als medicus ligt voor de hand. Maar denk ook aan de rol van duider. Met al die nieuwe technische hulpmiddelen krijgt de patiënt zelf al veel medische informatie of komen er diagnoses uit deze hulpmiddelen gerold. Als duider geef je uitleg, empathie en help je bij het maken van keuzes. De dokter die samenwerkt met andere artsen en zorgverleners bij cure, care en preventie is een partner. Terwijl anderen zich meer thuis voelen als richtinggever, waarbij je opkomt voor kwetsbaren in de samenleving. Tot slot zijn er ­artsen-vernieuwers, die hun wetenschappelijke kennis inzetten om de zorg te verbeteren.’

Shakib Sana: ‘De arts van de toekomst is veel meer buiten de spreekkamer bezig.’

Voorlopers

Voorlopers zijn er al. Zoals huisarts Shakib Sana, die de rol vervult van duider en richtinggever. Hij was bijvoorbeeld tijdens de corona-­epidemie medeoprichter van de website gezondheidskloof.nl, met toegankelijke informatie over vaccinaties. Ook ging hij maandenlang op zaterdag met vrijwilligers de wijken in om in gesprek te gaan met vaccintwijfelaars. Daarnaast maakt hij zich hard voor netwerkzorg. ‘Hoe zorgen we dat we in 2040 vaker een ziekte voor zijn en mensen niet in het ziekenhuis belanden? Dat kun je als arts niet alleen.’

Jentie Kraamer: ‘De arts van de toekomst werkt veel meer samen en is bezig met het voorkomen van ziekte.’

Dokteren

Jentie Kraamer werkt als specialist ouderengeneeskunde in de eerste lijn en ziet zichzelf als partner. Ook zij is ervan overtuigd dat de arts van de toekomst werkt in een netwerk rondom de ­patiënt. ‘Met mijn bezoeken aan oudere patiënten met meerdere aandoeningen tegelijk ondersteun ik de huisarts. Ik kan echt ­dokteren: ik kijk naar wat hun ziekte betekent in hun situatie en overleg met de patiënt en andere zorgverleners over wat de best passende zorg is. Voor de één betekent dat toch een operatie, voor de ander dat we de thuiszorg beter regelen.’

Tips

Welke tips hebben de artsen voor studenten die nu hun beroepskeuze moeten maken? ‘Sta af en toe even stil bij wat je valkuilen en talenten zijn en waar je blij van wordt’, adviseert Kèren Zaccai. Shakib Sana vult haar aan: ‘Kijk naar rolmodellen die je inspireren. En of de keuze die je nu maakt, ook nog bij je past als je straks een gezin wilt of maatschappelijk actief wilt zijn naast je werk.’ Daar sluit Jentie Kraamer zich bij aan: ‘Luister ook naar de mensen om je heen. Ik wilde tijdens mijn coschappen graag op de “sneltrein” stappen naar een specialisme. Tot mijn man zei: maar past een boemeltrein, waarmee je af en toe op onverwachte plekken komt, niet veel beter bij jou? Hij had gelijk.’