Taalbarrière?

De arts en ik kijken in het dossier van de volgende patiënte. ‘Taalbarrière’ staat er in grote letters bovenin. Het gaat om een patiënte met heftige menstruaties waar ze veel last van heeft. ‘Neemt zoon mee om te tolken, spreekt ook matig Nederlands’, staat te lezen in de naslag van een andere collega. ‘Nou, we zullen weleens zien of dat echt zo’n barrière is’, zegt de arts met wie ik meekijk.

De patiënte en haar zoon nemen plaats in de spreekkamer en de arts steekt meteen van wal met een aantal vragen om te peilen hoe het nu gaat met die heftige menstruaties. De arts kijkt zowel naar de zoon als naar de patiënte. Zoon tolkt, moeder geeft antwoord en hij tolkt in zijn beste Nederlands weer terug. Ik heb ontzettend veel respect voor deze jongeman die de – toch wel intieme – vragen over menstruatie, bloed en seksuele ervaring aan zijn moeder stelt en de antwoorden weer weet te vertalen.

Ondertussen heeft de arts de echobeelden geopend waarop een klein myoom (in de volksmond ‘vleesboom’ genoemd) in de baarmoeder te zien is. ‘Jij hebt spierballen, maar dan in jouw buik. Spierballen zijn goed’, zegt de arts tegen de patiënte terwijl ze haar eigen armen aanspant en een duim omhoog doet. De patiënte lacht en doet hetzelfde. ‘Dus geen zorgen maken mevrouw’, zegt ze met een knipoog naar de zoon. Die knijpt in de hand van zijn moeder, hij is gerustgesteld.

Dan volgt het moment suprême van dit gesprek, als de arts uitlegt dat de patiënte bij overmatig bloedverlies weer moet terugkomen: gracieus staat ze op uit haar stoel en begint gebarend met de handen tussen haar eigen benen een soort waterval uit te beelden. Mijn mondkapje verbergt mijn glimlach, maar ik zie aan de lichaamstaal van zowel zoon als moeder dat de boodschap aankomt. ‘Terugkomen als het te veel is’, zegt zoon en moeder knikt.

‘Ik hoop dat ik jullie niet meer terugzie, maar bij vragen mag je altijd bellen!’ zegt de arts hartelijk als ze hen naar de deur begeleidt. ‘Wij zijn uw heel dankbaar’, zegt de zoon. De patiënte knikt, ‘U zo lief’, zegt ze, terwijl ze beide handen van de arts vastpakt en er zachtjes in knijpt.

‘Ze is al bij meerdere artsen weggestuurd omdat ze het niet aan haar uit wisten te leggen… Ik vind dat we een taalbarrière te snel als excuus gebruiken’, zegt de arts als ze weer binnenkomt. ‘We moeten gewoon wat vaker uit onze stoel opstaan. Met wat handen-en-voetenwerk en een beetje geduld, kom je namelijk al een heel eind.’