Moord in het gangpad

Bij het instappen op de luchthaven in Nairobi had ik ze al gezien: een opvallend chic stel van midden veertig. Hij een zakenman in een grijs maatpak met bijpassende stropdas, zij in een smaakvol zwart mantelpakje en een perfect blond kapsel. Ze waren van het type businessclass, maar ze stonden met ons, het gewone volk, in de rij voor de economyclass.

Ongeveer een uur na vertrek klonk de oproep voor een dokter. Zuchtend begaf ik me naar achteren, waar twee stewardessen zich bezighielden met een hevig geagiteerde man. Hij stond daar met ontbloot bovenlijf, was vuurrood en transpireerde hevig. Pas toen ik zijn vrouw zag, herkende ik die keurige man van een uur geleden.

Het bleek een Belgisch echtpaar en ze waren allebei totaal in paniek. De man kon geen zinnig woord uitbrengen maar de vrouw vertelde in horten en stoten wat er was gebeurd. Ze was met haar man meegegaan naar Lubumbashi in (toen nog) Zaïre, waar de man had geprobeerd zaken te doen met een minister. De besprekingen waren niet goed verlopen en de sfeer was al gauw bedreigend geworden, waarop het paar hals over kop de grens was gevlucht naar Zambia.

In Lusaka werd de man niet goed en had toen het idee gekregen dat zijn Zaïrese zakenpartner iets in zijn bier had gedaan. Op de poli van het universiteitsziekenhuis was de vergiftiging bevestigd en behandeld. Mevrouw toonde een brief van het ziekenhuis waarin stond dat er drie medicijnen waren toegediend tegen ‘substance-intoxication’. Helaas stonden er geen onderzoeksresultaten vermeld die de diagnose ondersteunden.

Tot zover was het verhaal niet geheel onwaarschijnlijk. Ik vroeg er verder maar niet naar, maar de associatie Antwerpen en diamanten drong zich aan me op. Ik vond het verstandig van ze dat ze de benen hadden genomen. Het vervolg klopte wat minder. Mevrouw vertelde dat haar man kort na het opstijgen naar het toilet was gegaan en heftig overstuur was teruggekomen. Hij was door een zwarte man in een geel T-shirt en een zonnebril op aangestoten en had direct een stekende pijn in zijn arm gevoeld. Hij was ervan overtuigd een dodelijke injectie te hebben gekregen in opdracht van die Zaïrese minister en was nu bang dat hij het loodje zou leggen.

Hij ademde heel snel en had een pols van 180. ‘Hij heeft net bloed gebraakt’, zei mevrouw angstig en wees naar de wc. In de pot zag ik een rode vloeistof: bloed? Maar dan verwacht je toch eerder een bleke patiënt? Ik begon te twijfelen. ‘Hebben jullie iemand gezien met een geel T-shirt?’, vroeg ik achter mijn hand aan de purser. Het bleek dat ze de hele cabine al waren doorgelopen maar niemand hadden gezien die bij de beschrijving kon passen. ‘Waar bent u geprikt?’, vroeg ik de man, en hij liet me de binnenkant van zijn elleboog zien waar duidelijk het prikgaatje van een recente venapunctie te zien was.

Dat paste niet echt bij ‘moord per injectie’. Acute waan? Ik kreeg een idee: ‘Heeft u malariapillen gebruikt?’ En jawel, hij had lariam gebruikt. Ik had het zelf een jaar zonder problemen geslikt, maar onlangs was bekend geworden dat dit middel ernstige psychische bijwerkingen kan veroorzaken. Ik trachtte mevrouw deelgenoot te maken van mijn twijfel en haar gerust te stellen: het was waarschijnlijk alleen maar angst en misschien allemaal het gevolg van de malariapillen. En het braaksel was rood omdat hij al een paar glaasjes wijn had gedronken.

Maar zij liet zich niet overtuigen, verwierp mijn idee van de malariapillen, hamerde op de brief van het ziekenhuis en eiste actie. Aan boord bevindt zich altijd een verzegeld koffertje met medicijnen. Het werd me overhandigd en ik vond wat ik zocht: een ampul valium van 10 mg. Het was een van de drie medicijnen die in Lusaka waren gegeven. ‘Mevrouw, ik geef uw man de belangrijkste van de drie middelen. U zult zien dat hij daarvan opknapt.’ Na de prik kalmeerde hij, liet hij zich gewillig door zijn vrouw aankleden en ging terug naar zijn plaats.

Tien minuten later ging ik nog even kijken. Hij zat rustig op zijn stoel maar potverdrie wel met een bel whisky in zijn hand. ‘Geen alcohol de eerste 24 uur’, zei ik streng. Het duurde even voordat mijn eigen polsfrequentie weer normaal werd en ik kon slapen, maar de rest van de reis verliep rustig. Bij het uitstappen knikte mevrouw mij koeltjes toe.

Goed afgelopen! Toch schrok ik toen ik een paar weken later in BMJ las dat toediening van 10 mg valium door een arts aan een psychotische man aan boord van een vliegtuig een fatale afloop had gehad. Dat had dus ook gekund!

W. Vlaanderen, gynaecoloog n.p.

Zomerserie 2010