Nederland krijgt nieuwe rol bij WHO

Nederland is de komende drie jaar lid van het uitvoerend bestuur van Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Minister Edith Schippers (VWS) woonde maandag en dinsdag in Genève de 69e World Health Assembly bij, de jaarlijkse algemene vergadering van de WHO, waarop dit lidmaatschap – dat deze week ingaat – wordt bekrachtigd.

Herbert Barnard, nu directeur internationale zaken bij het ministerie van VWS, zal zitting nemen in de Uitvoerende Raad. De laatste keer dat Nederland deze rol had was eind jaren negentig.
Het lidmaatschap geeft Nederland meer invloed op de ‘agenda’ van de WHO, stelt een woordvoerder van minister Schippers vanuit Genève. ‘Nederland heeft de ambitie om de hervormingen van de WHO een slag verder te brengen. Het gaat dan onder meer om de slagvaardigheid van de WHO bij uitbraken en noodsituaties.’ Zo wil Nederland de geleerde lessen van de ebolacrisis in praktijk brengen. ‘Uiteraard zal Nederland bijvoorbeeld ook de agenda met betrekking tot de aanpak van antibioticaresistentie verder brengen.’

Tijdens det Nederlandse lidmaatschap wordt ook de opvolger van directeur-generaal Margaret Chan, begin volgend jaar, gekozen. Hoogleraar global health Hans Hogerzeil, verbonden aan UMCG, wijst erop dat het bestuur de shortlist met kandidaten zal samenstellen. Gevraagd naar het belang van de Nederlandse aanwezigheid in het uitvoerend bestuur, noemt Hogerzeil een aantal prangende thema’s. ‘Hoe moet het met de financiering van de WHO? Je wilt een sterke organisatie, die snel kan inspringen. Maar het reguliere budget is bedroevend laag: voor vrijwel alles moet een projectaanvraag worden gedaan. Dat hebben landen laten gebeuren, ook Nederland. De WHO is nu zo veel tijd en energie kwijt aan het vergaren van fondsen – op die manier gaat veel continuïteit verloren.’

De WHO kreeg recentelijk het verwijt dat het te traag zou hebben gereageerd op recente crises als zika en ebola. Dat is nauwelijks een wonder, zegt Hogerzeil, die zelf jarenlang bij de WHO heeft gewerkt. ‘De WHO wordt oneerlijk behandeld. Op dit moment is er geen geld om direct te kunnen inspringen op een plotseling opkomende epidemie. Er is geen noodfonds. Nederland zou dat kunnen aanpakken.’

De hoogleraar global health pleit voor een goede verdeling van de verschillende VN-organen die zich met mondiale gezondheidszorg bezighouden. ‘Het is nogal een crowded field. De WHO moet uitspreken en verdedigen waar het voor staat. Wat mij betreft is vooral de wetenschappelijke taak van de WHO van eminent belang. Zo is VN-organisatie Unicef verantwoordelijk voor kindervaccinaties – maar de WHO bepaalt de frequentie ervan, de WHO doet de kwaliteitscontrole.’

In het algemeen, dient het bestuur van de WHO de komende tijd na te denken over de ‘democratische processen’, zegt hij. ‘De 194 aangesloten landen brengen samen maar 25 procent op van het WHO-budget. De rest komt van particuliere organisaties als de Gates Foundation en andere non-gouvernementele clubs. Zo langzamerhand moeten we nadenken hoe we bij de WHO deze actoren een rol geven – anders worden het concurrenten. Daar heeft niemand baat bij.’

Financiering, democratische processen, de adviesrol van de WHO. Dit alles, concludeert Hogerzeil, zijn belangrijke onderwerpen die de Nederlander Herbert Barnard de komende paar jaar zou kunnen aansnijden. ‘Maar dat lukt alleen als Nederland goed samenwerkt met andere landen, want verder is Nederland slechts één van de kleine landen.’
Marieke van Twillert
@medischcontact

Toespraak van minister Schippers voor de WHO