Laatste nieuws

Colorectale chirurgie van vader op zoon

Plaats een reactie

REPORTAGE

Professor Baeten draagt zijn bijzondere operatietechniek over aan zijn zoon

Eén keer in de maand opereren vader Cor en zoon Coen Baeten samen in het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda. Vader draagt de kunst over op zijn zoon, die – ongepland – dezelfde passie ontwikkelde als zijn vader enkele decennia eerder.

Het gaat over problemen waar de meeste mensen niet graag over praten en het is een specialisatie die op de meeste artsen niet veel aantrekkingskracht uitoefent: de colorectale chirurgie. Daarom kon het zomaar gebeuren dat een operatietechniek – dertig jaar geleden ontwikkeld door hoogleraar colorectale chirurgie Cor Baeten (66, Maastricht University) – voor patiënten in Nederland praktisch verloren dreigde te gaan, terwijl het voor hen juist vaak een laatste strohalm is. Dus zocht de in 2014 gepensioneerde chirurg een opvolger en vond die in zijn zoon Coen Baeten (39), die sinds enkele maanden als chirurg werkzaam was in het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda en die zich toch al meer en meer aan het specialiseren was in de colorectale en bekkenbodemchirurgie (en ook mammachirurgie). Sinds zijn pensionering opereren vader en zoon nu maandelijks zij aan zij in Gouda, waarbij vader Baeten hoe langer hoe meer een assisterende rol krijgt.


Totaalruptuur

Het gaat om de dynamische gracilis-plastiekimplantatie, het maken van een kunst-anuskringspier uit de gracilis – een spier uit het bovenbeen. Deze operatie wordt meestal uitgevoerd bij vrouwen die ten gevolge van een totaalruptuur bij de bevalling last hebben van fecesincontinentie. Vandaag opereren de Baetens een vrouw van halverwege de dertig die ongeveer vijf jaar geleden bij een traumatische bevalling een totaalruptuur opliep. Cor Baeten: ‘Zij heeft inmiddels verschillende hersteloperaties gekregen, maar zonder resultaat, waardoor ze nog steeds blijvende incontinentie heeft. Daarnaast heeft ze verschillende operaties ondergaan vanwege fistels, recidiverende ontstekingen rond de anus. We hopen met deze operatie beide problemen aan te pakken.’

Vader en zoon Baeten zien door hun specialisatie veel leed, vooral bij vrouwen. Cor Baeten: ‘Ik heb patiënten gezien met ongelofelijk grote problemen door rupturen ten gevolge van de bevalling. Jonge vrouwen, in de bloei van hun leven, met jonge kinderen, die zich niet meer buitenshuis vertonen, omdat ze bang zijn dat iemand het ruikt. Een moeder die haar peutertje niet durft op te tillen, omdat ze haar poep dan niet kan ophouden. Je ziet hun toekomst verloren gaan, als er niets gebeurt. Coen: ‘Wat het grootste geluk van een vrouw zou moeten zijn – een bevalling – wordt het grootste ongeluk. Het is nog niet zo lang geleden dat de behandeling van fecesincontinentie in Nederland niet veel verder ging dan het aanleggen van een stoma. Een stoma kan een goede oplossing zijn, maar ideaal is het niet. En dat gebeurt nog steeds wel. Vanmorgen hebben we iemand geopereerd, bij wie we de darm weer hebben aangesloten op de normale uitgang. Zij krijgt over een paar maanden een dynamische gracilisplastiekimplantatie.’


Een enorme stap

Tijdens zijn chirurgische opleiding rolde Baeten senior toevalligerwijs de hoek van de colorectale chirurgie in, doordat hij – gestuurd door zijn opleider – bezig was met promotieonderzoek over aambeien. Cor: ‘Op zich trok deze specialisatie me niet bijzonder aan. Maar op een gegeven moment beginnen andere artsen je naam te kennen en wordt er steeds meer naar je doorverwezen. Mijn wachtkamer zat vol. Men vindt het allang prachtig dat er een paar artsen zijn die dit soort problemen willen aanpakken. Toen ik begon met continentieproblemen, werd er nog meer doorwezen. Dat is goed, want je moet het vaak zien en doen om het goed te kunnen aanpakken. Veel (huis)artsen hebben geen flauw idee wat ze met ernstigere aambeien, obstipatie of (feces-) incontinentie aan moeten. Terwijl het voor patiënten vaak een enorme stap is om überhaupt aan te kloppen bij de huisarts. Het zijn problemen die ontzettend vaak voorkomen, maar waar niemand over praat, die worden weggestopt achter een deurtje.’

Het probleem van de fecesincontinentie hield Cor Baeten al in de jaren tachtig bezig. Een nacht in 1986 kon hij niet slapen en kwam hij op het idee van de dynamische gracilisplastiekimplantatie door twee bekende, maar niet veel toegepaste technieken met elkaar te combineren. Cor: ‘In het bovenbeen zit een spier, de gracilis. God mag weten waaróm die spier daar zit, want je doet er eigenlijk niets mee. Als je hem weghaalt, doet dat geen kwaad; de patiënt kan nog net zo goed lopen en springen als daarvoor. Toch is die spier geen vergissing van Onze-Lieve- Heer. Bij de schepping dacht hij: “Ik laat hem toch maar zitten, want later kan Baeten er nog iets mee doen”. Hij vergist zich nooit. Die spier kun je losmaken aan de kant van de knie – aan de andere kant blijft hij vastzitten, waardoor de zenuwbanen en de bloedvaten intact blijven. Daarna kun je hem mooi rond de anus neerleggen. Nu is deze spier niet gemaakt om continu samen te trekken, zoals een echte kringspier, dus alleen het omleiden van deze spier, is nog niet voor iedereen een oplossing. Tijdens die slapeloze nacht bedacht ik dat je de spier door middel van neurostimulatie – het geven van elektrische prikkels – via een soort onderhuidse pacemaker in de bil ertoe kunt aanzetten om wél continu samen te trekken. Ik ben dat gewoon gaan uitproberen, in die tijd kon dat nog. Bij de stimulator zit een afstandsbediening, waarmee hij uitgezet kan worden, zodat de ontlasting gecontroleerd kan verlopen. De vrouw die we vandaag opereren krijgt over enkele maanden zo’n pacemaker als ze dan nog steeds last heeft van incontinentieklachten.’


Gebroederlijk naast elkaar

Tijdens de operatie zitten vader en zoon gebroederlijk naast elkaar. De een is linkshandig, de ander is rechtshandig en dat komt goed van pas als je elkaar assisteert tijdens de operatie, vertellen ze aan de operatieassistente. In het linkerbeen van de patiënte wordt een flinke incisie gemaakt. ‘In Parijs wordt de operatie laparoscopisch uitgevoerd’, vertelt Baeten senior, ‘maar dan doen ze er zeven uur over in plaats van twee uur. Het is ongelofelijk veel werk. En het is een groot litteken, maar het valt niet erg op. Patiënten weten het en nemen het voor lief.’

Als de spier is losgemaakt, wordt hij onderhuids omgelegd naar de anus. Daar worden aan weerszijden twee incisies gemaakt om de spier verder wederom onderhuids rond de anus aan te brengen. Deze handelingen worden uitgevoerd door een geconcentreerde zoon Coen, terwijl vader hem op een rustige toon aanwijzingen geeft. Coen: ‘We hebben nog nooit ruzie gehad, dat ligt niet in onze aard.’ Met enige trots vertelt Cor Baeten ondertussen over de werkwijze aan de coassistent en de operatieassistentes die achter hen staan mee te kijken naar de operatie.

Hoewel vader en zoon altijd al goed met elkaar konden opschieten, was het niet zo dat de carrière van Coen Baeten al in een vroeg stadium werd uitgestippeld. Coen: ‘We hadden het niet vaak over mijn vaders beroep thuis. Als hij het erover had, dacht ik eerder “moet dat nou?”. Toen ik voor geneeskunde koos, vond mijn vader dat wel leuk, maar de chirurgie raadde hij me vooral af: “Kijk naar mij, ik ben nooit thuis”, zei hij altijd. Maar tijdens de coschappen ging ik chirurgie doen en dat was het helemaal. Alleen kno vond ik bijna net zo interessant, maar wat te beperkt. De opleiding ben ik gaan doen in Leiden; heel specifiek niet in Maastricht. Ik wilde niet door mijn vader worden opgeleid.’


Geen kopie

Cor: ‘Ik had dat ook niet gewild, dat leek mij niet gezond. Je wordt dan continu vergeleken met je vader, terwijl je jezelf moet ontwikkelen. Je moet geen kopie worden.’

Ondanks de fysieke afstand, ontkwam Coen Baeten toch niet helemaal aan de invloed van zijn vader. ‘Eigenlijk was het mijn ambitie om traumachirurg te worden of iets in die richting. Met dat anale gebied had ik niet zoveel. Maar al in het begin van de opleiding waren er patiënten waarvan chirurgen of andere artsen zich afvroegen wat ze het beste konden doen. Dan vroegen ze of ik het aan mijn vader wilde vragen. Op een gegeven moment kwamen er zoveel vragen dat ik zelf kennis opdeed en een mening begon te vormen. De colorectale chirurgie begon me hoe langer hoe meer te interesseren. En het is ook leuk als je opleiders vragen aan jóu gaan stellen. Na het afronden van de opleiding en een fellowship in Leiden, kwam ik in 2014 in het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda. Daar was al veel aandacht voor bekkenbodemchirurgie, doordat een van de internisten hier zich bezighoudt met deze niche. Daardoor was het pad naar colorectale chirurgie snel geëffend.’

Cor: ‘Ondertussen ging ik met pensioen en ik vond het zonde dat de dynamische gracilisplastiekimplantatie helemaal verloren zou gaan in Nederland. Zo zijn we vrij snel nadat Coen in Gouda was begonnen op het idee gekomen om deze operaties samen te doen, zodat ik Coen kon inwerken. Zo wordt het voortgezet, help ik Coen en doen we iets aan het welzijn van mensen.’


Auteur:

Simone Paauw

s.paauw@medischcontact.nl



Cor en Coen Baeten

Coen Baeten
Geboren 19 februari 1977
Geneeskundeopleiding afgerond in 2003
Opleiding chirurgie LUMC
Afgerond in 2011
Specialisatie Colorectale en oncologische chirurgie

Cor Baeten
Geboren 4 april 1949
Geneeskundeopleiding afgerond in 1976
Opleiding chirurgie Ziekenhuis St Annadal (Nu MUMC+)
Afgerond in 1982
Specialisatie Colorectale chirurgie


Achtergrond

Jaarlijks ondergaan enkele tientallen patiënten in Nederland een bijzondere anale ingreep voor fecale incontinentie. Deze operaties vinden behalve in Gouda plaats in het Maastricht UMC en het Erasmus MC. Grotendeels gaat het hierbij om vrouwen, meestal na obstetrisch trauma, oncologie, aangeboren afwijkingen of neurologische aandoeningen. Bij de enkele mannen die een dergelijke operatie ondergaan, gaat het om oncologische oorzaken of aangeboren afwijkingen.

Een alternatief voor de dynamische gracilisplastiekimplantatie is implantatie van de artificiële sfincter (een apparaatje dat een met vloeistof gevuld manchet vormt rond de anus, door middel van een pompje kan de patiënt de manchet leeg laten lopen om zich te kunnen ontlasten). Dit product is echter uit de handel genomen en er is op dit moment geen alternatief voor.

Na 52 patiënten te hebben behandeld met een dynamische gracilisplastiek-implantatie, publiceerde Cor Baeten in 1995 over de behandeling in NEJM.


Lees ook:

Beeld: Marieke de Lorijn
Beeld: Marieke de Lorijn
Beeld: Marieke de Lorijn
Beeld: Marieke de Lorijn
bevalling Groene Hart Ziekenhuis poep
  • Simone Paauw

    Simone Paauw deed de deeltijdopleiding journalistiek in Tilburg en werkt sinds 2008 als journalist bij Medisch Contact. Ze interviewt het liefst de ‘gewone arts’ met een bijzonder verhaal, bijvoorbeeld voor de rubriek Het Portret.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.