Laatste nieuws
Bas Knoop
5 minuten leestijd
Achter het nieuws

Positie bedrijfsarts blijft heet hangijzer

6 reacties

ACHTER HET NIEUWS

De verantwoordelijkheid voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden ligt primair bij het werkveld, en de opleiding tot bedrijfsarts hoeft niet op overheidssteun te rekenen. Dat bleek onlangs uit een brief van minister Asscher aan de Tweede Kamer. De discussie over arbeidsgeneeskundige zorg is hiermee weer flink opgelaaid.

Wat minister Asscher betreft werkt een bedrijfsarts, net als een advocaat of een accountant, als zakelijk dienstverlener. In de vrijemarktsector dus. En daarom, zo schreef de PvdA-bewindsman eind november aan de Tweede Kamer, is het niet aan de overheid om de opleiding tot bedrijfsarts te financieren of om nog langer geld uit te trekken voor richtlijnontwikkeling.

Het is deze kabinetsnotitie over de toekomst van de arbeidsgeneeskundige zorg die de slepende discussie over de positie van de bedrijfsarts opnieuw heeft aangezwengeld. Wie moet de bedrijfsarts betalen? Indirect de werkgever, zoals nu het geval is, of is het uit het oogpunt van onafhankelijkheid beter om de bedrijfsgeneeskundige zorg te financieren vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw)? Is de bedrijfsarts een zakelijk dienstverlener of toch vooral een zorgverlener? Hoe bestrijden we het dreigend tekort aan bedrijfsartsen? Werkgevers, werknemers, de beroepsvereniging NVAB en de overheid slaagden er de afgelopen jaren niet in eenduidige antwoorden op deze vragen te formuleren. En ook de brief van Asscher, die vooruitloopt op een wijziging van de Arbowet per 1 juli 2016, maakt aan dit debat voorlopig geen einde, zo blijkt uit gesprekken met betrokkenen. De impasse blijft. In een tijd dat de instroom in de opleiding stokt en het vak kampt met een ‘slecht imago’, zoals Asscher zelf stelt, is dat geen gunstige ontwikkeling voor het ambt van bedrijfsarts.

Schijn van belangenverstrengeling

‘Dit besluit van Asscher staat een goede ontwikkeling van het beroep in de weg’, stelt Han Anema, bedrijfsarts en hoogleraar bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde aan VUmc. ‘Doordat de overheid de opleiding tot bedrijfsarts niet wil financieren, wordt het minder aantrekkelijk voor basisartsen zich te specialiseren tot bedrijfsarts.’

Volgens Anema is de stagnerende instroom deels te verklaren doordat in 2005 de verplichting wegviel voor bedrijven om zich aan te sluiten bij een arbodienst. ‘Een bedrijfsarts bleef verplicht, maar deze mag tegenwoordig ook zelfstandig opereren. Arbodiensten zijn daardoor voorzichtiger geworden met het aanbieden van dure opleidingsplekken, uit angst dat net afgestudeerde bedrijfsartsen weer snel vertrekken en voor zichzelf beginnen.’

Maar, stelt Anema, ook het slechte imago dat kleeft aan het vak speelt een rol bij het dreigende tekort aan bedrijfsartsen. ‘De manier waarop de bedrijfsarts gefinancierd wordt is van invloed op het imago van het vak. Er zijn allerlei statuten en regelingen die de positie van de bedrijfsarts moeten versterken en zijn onafhankelijkheid benadrukken, maar als je indirect door de werkgever wordt betaald, wek je altijd de schijn van belangenverstrengeling.’

‘Het kabinet trekt zijn handen

helaas van de bedrijfsarts af’

Stelselwijziging

Petra van de Goorbergh, directeur bij OVAL, de brancheorganisatie voor arbodiensten, vindt dat incidenten op de werkvloer te veel worden uitvergroot in de media. ‘Als er iets misgaat bij een bedrijf dan leggen de media direct de link met de financiering van de bedrijfsarts. Maar zoveel klachten komen er eigenlijk helemaal niet binnen.’

Van de Goorbergh hoopt dat de wijzigingen in de Arbowet de positie van de bedrijfsarts versterken. Daarin is vanaf 1 juli onder meer geregeld dat iedere werknemer toegang heeft tot een bedrijfsarts, is de mogelijkheid van een second opinion door een andere bedrijfsarts opgenomen en wordt vastgelegd dat een bedrijfsarts de werkplek kan bezoeken.

Asscher riep in zijn brief de NVAB op een campagne te starten om het vak bekender en populairder te maken onder studenten geneeskunde. De minister wil daaraan meebetalen. Maar volgens hoogleraar Anema is een stelselwijziging noodzakelijk om de positie van de bedrijfsarts structureel te versterken. ‘Financier de bedrijfsarts vanuit de Zvw. Het imago van het vak verbetert en zijn functie kan zo beter worden ingebed in de curatieve zorg. Een bedrijfsarts verleent namelijk zorg als hij probeert mensen weer aan het werk te krijgen. Maar in Nederland is de bedrijfsarts een soort consultant geworden, die ook is belast met bijvoorbeeld organisatieadvies. Ik zou zeggen: schoenmaker blijf bij je leest.’

Anema wijst ook op de praktijk in Frankrijk. ‘Een Franse bedrijfsarts is vooral een klinisch arbeidsgeneeskundige, die zich bezighoudt met preventie en het vaststellen van beroepsziekten. De verzuimbegeleiding is neergelegd bij de huisarts. Je zou dit model ook in Nederland kunnen toepassen.’

‘De vervuiler betaalt’

Of de toch al zo drukke bezette huisarts er nog wel extra taken bij kan hebben, vraagt Carel Hulshof zich af. Hij is coördinator richtlijnontwikkeling bij de NVAB en bijzonder hoogleraar arbeids- en bedrijfsgeneeskunde in het AMC. ‘Maar ik zou het niet onterecht vinden als een deel van de taken van de bedrijfsarts bekostigd wordt uit de Zvw. Een bedrijfsarts die iemand met een burn-out of psychische klachten weer aan het werk probeert te helpen, verleent zorg. Dat is geen zakelijke dienstverlening. Het is in het belang van de BV Nederland dat de overheid ook een rol speelt bij het bevorderen van een gezond werkklimaat.’

Bedrijfsarts Dolf Algra noemt het besluit van Asscher juist ‘verstandig’. ‘De bedrijfsarts werkt in een geprivatiseerde sector. Hier geldt: de vervuiler betaalt. Als je de bedrijfsarts financiert uit de Zvw en taken van hem onderbrengt bij de huisarts, medicaliseer je maatschappelijke problemen. De oorzaak van veel medische klachten zijn vaak juist niet-medisch, bijvoorbeeld relatieproblemen of een slechte werksfeer. Ik vind de discussie over de onafhankelijkheid van de bedrijfsarts overtrokken. Alsof de bedrijfsarts een stroman is van de werkgever. Maar bewijs daarvoor ontbreekt.’

Eenduidige rolopvatting

Volgens Willem van Mechelen, bedrijfsarts en hoogleraar sociale geneeskunde in het VUmc, kan financiering van de bedrijfsgeneeskundige zorg uit de reguliere zorg wel degelijk helpen de positie van de bedrijfsarts te versterken. ‘Ik geloof niet zo in de marktwerking in de gezondheidszorg. Het gaat hier niet om een schroefjesfabriek, die gericht is op de winstmaximalisatie voor de aandeelhouder. De bedrijfsgeneeskundige zorg schuurt binnen de geneeskunde het dichtst tegen het principe van de schroefjesfabriek aan. In plaats van samen te werken, beconcurreren arbodiensten elkaar daardoor noodgedwongen op een krapper wordende markt. De werknemer is voor een consult afhankelijk van het vaak minimale contract dat zijn werkgever met een arbodienst heeft gesloten. Dat is onwenselijk en gaat doelmatige preventie en re-integratie tegen. Werknemers zien de bedrijfsarts daardoor vaak als verlengstuk van de werkgever.’

Waar de wetenschappers het dus grotendeels met elkaar eens lijken te zijn, blijven de sociale partners nog altijd verdeeld over de vraag hoe de positie van de bedrijfsarts versterkt kan worden. Van Mechelen: ‘De huidige situatie is een voorbeeld van marktfalen. De SER slaagde er in 2014 ook al niet in een eenduidig advies op tafel te leggen. Economen zeggen dat bij marktfalen de overheid de regie moet nemen, maar het kabinet trekt zijn handen helaas af van de bedrijfsarts.’

 

auteur

Bas Knoop

contact

b.knoop@medischcontact.nl | @bknoop

 

zie ook

Kamerbrief Asscher toekomst arbeidsgeneeskundige zorg


 

 

© hollandse hoogte
© hollandse hoogte
lees ook <b>Download dit artikel</b>
Achter het nieuws
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • ,

    De bijdrage van MC (1;10-11) spitst zich toe op de vraag of de bedrijfsarts geneeskundige zorg verleent of het bedrijf ondersteunt en welke partij dus betaalt. Het feit dat het werkveld, de SER en de politiek niet tot een logische oplossing komen, du...idt erop dat het probleem op een ander nivo moet worden opgelost.
    Ons systeem was in 2002 in evenwicht. De Wet verbetering poortwachter ging in, er waren arbodiensten en werkgevers namen een volwaardig pakket af. Dit in een grotere context van veel vaste dienstverbanden en stoppen met werken als de werknemer begin 60 was. Het verzuim en WIA-instroom namen fors af. 14 jaar later is de bedrijfsarts probleemhouder geworden in een ketenprobleem dat samenhangt met jarenlange marktwerking. Nu krimpen veel werkgevers in, werknemers zijn bang voor ziekte of werkeloosheid en op arbodienstverlening kan er vergaand bezuinigd worden. Als er nu een werknemer op het spreekuur komt, staan er veel meer belangen op het spel dan in 2002.
    De analyse van Putnam in ‘Bowling alone’ (2000) laat zien dat compartimentisering van de samenleving leidt tot minder onderling vertrouwen in de samenleving en steeds eenzamere mensen die psychisch steeds makkelijker ziek worden. Pas als we oplossingen creëren voor de problemen in de hele keten zullen we uit deze impasse kunnen komen. Dit kan concreet door middel van recht op een basisinkomen, levenslange scholingsfaciliteiten en arbozorg (betaald uit een omslag door werkgevers, werknemers en overheid). We zouden dan afscheid kunnen nemen van onze dure controlemechanismen (WIA, Wajong en minder druk op de bedrijfsarts om te beoordelen). Nevenresultaat: minder bedrijfsartsen en verzekeringsgeneeskundigen nodig en inhoudelijk interessanter werk. Durven we dit of blijven we in de macht van de markt geloven? Dat laatste zou er toe leiden dat de huisarts straks onze rol mag overnemen, zonder dat dit zal bijdragen tot meer gezondheid op de werkvloer.

    Dr. Rob Hoedeman
    bedrijfsarts ArboNed

  • Stijn Croonen

    bedrijfsarts, Zeist

    Van wetenschappers mag je verwachten dat ze observeren en op basis van waarnemingen conclusies trekken. De conclusie van de hoogleraren Anema en Van Mechelen – de bedrijfsarts moet onder de zorg vallen, het huidige systeem is mislukt – kom ik op dive...rse plekken tegen (MC 01/2016: 10). Waar ze hun conclusies op baseren, is mij niet duidelijk. Hebben ze hier onderzoek naar verricht of is het slechts hun mening? Zijn ze onpartijdig en onafhankelijkheid? Wat is hun belang bij deze discussie?
    Is de private bedrijfsgezondheidszorg mislukt? Volgens mij hebben we in Nederland een stelsel om trots op te zijn. Met beperkte middelen houden we een redelijk vangnet in de lucht. Als dit ergens niet goed lukt, dan is het juist in het publieke domein. Via het UWV vindt momenteel de grootste instroom plaats.
    Niet voor niets is de overheid al jaren bezig om zoveel mogelijk verantwoordelijkheid bij private eigen-risicodragers te leggen. Willen we nu de hele bedrijfsgezondheidszorg overhevelen naar de Zorgverzekeringswet en (opnieuw) in dit publieke domein onderbrengen? Welke verbetering verwachten de beide hoogleraren daarvan?
    In Nederland bedrijfsartsen werken onpartijdig. Ja, ze worden betaald door de werkgever, dat klopt. Als werknemers willen mogen ze wat mij betreft meebetalen!
    De bedrijfsarts beoogt de aanwezige arbeidsmogelijkheden optimaal te benutten. Dat is in het belang van de werkgever en de werknemer. Daar zit geen tegenstrijdigheid in.
    Mocht er een schijn van partijdigheid zijn dan doet het UWV via het deskundigenoordeel een onpartijdige uitspraak. Een werkgever heeft er trouwens niets aan als mensen die wegens ziekte niet kunnen functioneren, toch naar werk gestuurd worden door de bedrijfsarts.
    Tot slot: als bedrijfsarts kun je veel betekenen voor werkgevers en werknemers; het is een prachtig vak waarop ik trots ben!

  • S.J.A. Verbeek

    Bedrijfsarts, COULLONS Frankrijk

    In 2012 heeft de SER een werkconferentie georganiseerd. Al 13 jaar werkend in Frankrijk heb ik mede het Franse systeem mogen presenteren. Éen van de conclusies was dat Nederland maar half zoveel per werknemer uitgaf als Frankrijk aan BGZ, verzuimbege...leiding incluis. Terwijl de bedrijfsarts in Frankrijk géén verzuimbegeleiding of -controle doet.In de discusies kwam duidelijk naar voren dat werkgevers geen enkele zin hebben om meer van de bedrijfsarts te vragen dan verzuimbegeleiding. De vrijgevestigde BA vinden het systeem wel best zo, diegenen indienst van arbodiensten willen wel meer preventie.
    Het Nederlandse systeem is pervers geworden en wordt voornamelijk geleid door financiële prikkels.
    Bedrijfsarts onafhankelijk? Houd toch op met die onzin, hij zit met handen en voeten gebonden aan zijn "broodheren".

  • R. Bakhtali

    Bedrijfsarts, NIEUWEGEIN Nederland

    Asscher riep in zijn brief de NVAB op een campagne te starten om het vak bekender en populairder te maken onder studenten geneeskunde. De minister wil daaraan meebetalen

    --> Mooie taak voor de NVAB

    Marketing is een krachtig instrument en de ministe...r wil daaraan meebetalen,

    Ik ben benieuwd of dit wordt opgepakt en hoe dit wordt opgepakt,

    Rashied Bakhtali, bedrijfsarts

  • R.U. Melchers

    bedrijfsarts, HOUTEN Nederland

    Is de bedrijfsarts nou een zorger of een beoordelaar.

    Tot 1994 was de bedrijfsarts een zorger: hij hield spreekuren, zat in hygiënecommissies, deed preventieve onderzoeken, had een inloopspreekuur en adviseerde zowel werkgever als werknemer.
    Maar om...dat het aantal arbeidsongeschikten de miljoen naderde, moest er iets gebeuren. Uit een parlementaire enquête bleek dat iedereen, en daarmee dus...niemand, verantwoordelijk was voor het verzuim. De regering besloot toen om een iemand verantwoordelijk te maken voor het verzuim: de werkgever. Om hem te helpen die rol op zich te nemen werd de werkgever veroordeeld om het loon tijdens verzuim (om reden van een ziekte) door te betalen. De bedrijfsarts werd hem toegewezen om te bepalen (niet... adviseren) of er inderdaad een ziekte is die het verzuim verklaart. D

    Nu heeft de bedrijfsarts dus als primaat een oordelende functie. 80% van zijn tijd gaat daarin zitten.

    Maar een oordelend arts kán niet ook de zorger van een werknemer zijn. De KNMG verzet zich daar tegen omdat ze van mening is dat vertrouwelijkheid een essentieel onderdeel is van een zorgrelatie. En een beoordelingsrelatie is er vaak een van wantrouwen.

    Zie hier het probleem van de positie van de bedrijfsarts in een notendop.

    Ook in dit artikel mankeert het besef van dat oordelende primaat.

    Als de bedrijfsarts met alle geweld ook een zorgfunctie wil... moet ie er voor zorgen dat hij de zorgfunctie afscheidt van zijn beoordelende taken. In de praktijk zal dat betekenen dat een bedrijf twee bedrijfsartsen krijgt: eentje voor de medische beoordelingen en eentje voor het verlenen van zorg. En tussen beiden een WGBO-conforme scheiding van gegevens.

    Maar... ik ben bang dat er voor een zorg-bedrijfsarts bij werkgevers niet zoveel belangstelling is...

  • algra

    zelfstabndig bedrijfsarts- adviseur , rotterdam

    Drie hoogleraren pleitten voor financiering van de bedrijfsarts vanuit Zvw. Naar mijn opinie op verkeerde en discutabele gronden, maar dat ter zijde.

    Ook de NVAB opteert daar sinds jaar en dag voor - blijkend uit haar strategie nota's.


    Mag ik zo ...vrij zijn even de advocaat van de duivel te spelen ?

    Heeft één van deze drie hoogleraren, of bedrijfsarts, NVAB of arbodienst ooit de daad bij het woord gevoegd en daadwerkelijk een aanvraag daartoe ingediend bij dé pakket beheerder - het Zorg Instituut - het vroegere CVZ ?

    Ik ben namelijk erg benieuwd naar de uitkomst daarvan. Dat zou het debat over deze optie een stuk vergemakkelijken.

    Want als ik de laatste versie 'spelregels' - pakketbeheer in de praktijk - deel 3 - lees lijkt het mij een onhaalbare kaart. Maar ja - ik kan het natuurlijk bij het verkeerde eind hebben.

    Daarnaast - even voor de goed orde: ook de zorg is een markt - op basis van managed competition.

    Dus zijn de hoogleraren en NVAB op zoek naar andere markt en/met andere hoofdrolspelers- zoals verzekeraars ? Of opteren ze - diep in hun hart - voor een geheel ander, want namelijk publieke zorg/sociale zekerheidstelsel. Zo iets als wat de SP voorstelt ?

    Dolf Algra
    zelfstandig bedrijfsarts
    De Werkplaats






    Dolf Algra
    zelfstandig bedrijfsarts
    De Werkplaats

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.