Laatste nieuws
Rolinka Wijne
5 minuten leestijd
privacy

Verplichte labiafoto’s juridisch onhoudbaar

3 reacties

recht

Noodzaak voor verzekeraars weegt niet op tegen privébelang van patiënte

Om niet onnodig schaamlipcorrecties te hoeven vergoeden, hanteren verzekeraars een aanvraagformulier. Daarbij moet de verwijzend arts foto’s van de labia meesturen. Dat gaat ver en juridisch staat de verzekeraar niet sterk.

De laatste jaren neemt het aantal vrouwen dat een arts om een operatieve reductie van de labia minora (kleine schaamlippen) verzoekt, toe.1 Labiumreducties worden ‘onder omstandigheden’ door de zorgverzekeraar vergoed, maar, om onnodige vergoedingen te voorkomen, moet daar vooraf een aanvraag voor worden ingediend.2 Sinds kort gebeurt dat door middel van ‘Algemeen aanvraagformulier X99’.3 Daarop staan zes vragen die de behandelend arts moet invullen, waarna de zorgverzekeraar beoordeelt of de beoogde ingreep een verzekerde prestatie betreft. Dat is op zich niks bijzonders en gebeurt bijvoorbeeld ook bij oorcorrecties. De recente ophef over het formulier komt door de eis ‘scherpe’ overzichts- en detailfoto’s van de labia bij de verklaring te voegen.4 De foto’s worden beoordeeld door de medisch adviseur van de zorgverzekeraar, die op zijn beurt de zorgverzekeraar adviseert. Het is dus niet langer de behandelend arts die zich een vakkundig oordeel over de noodzaak van de labiumreductie vormt, maar ook de (medisch adviseur van) de zorgverzekeraar. Bovendien moge duidelijk zijn dat het privébelang van de patiënte bij het niet verstrekken van foto’s van haar meest intieme deel beduidend groter is dan wanneer om een foto van een oor wordt verzocht.

Enkele plastisch chirurgen hebben daarom hun medewerking aan het verstrekken van foto’s geweigerd. 5 Ook is aannemelijk dat patiënten zelf daarvoor geen toestemming verlenen. Het gevolg is echter dat een vergoeding, hoe nodig de ingreep ook is, uitblijft. Belangrijk is dan ook de vraag wat rechtens is en waar een arts in zo’n geval goed aan doet.

Persoonsgegevens
Ingevolge de Regeling zorgverzekering wordt een labiumreductie uitgevoerd door een plastisch chirurg, door de zorgverzekeraar vergoed als sprake is van afwijkingen die gepaard gaan met aantoonbare lichamelijke functiestoornissen of verminkingen door een ziekte, ongeval of geneeskundige verrichting.6

Om te beoordelen of er recht op een vergoeding is, mag de zorgverzekeraar gebruikmaken van persoonsgegevens. Artikel 87 van de Zorgverzekeringswet (Zvw) bepaalt dat een zorgaanbieder die de behandelkosten rechtstreeks bij de zorgverzekeraar in rekening brengt, aan die zorgverzekeraar de persoonsgegevens van de verzekerde verstrekt. Dat kunnen ook gegevens zijn over de gezondheid, die vallen onder de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp),7 Die gegevens moeten echter wel noodzakelijk zijn voor de uitvoering van de zorgverzekering of van de Zvw. Of, zoals artikel 7.1 van de Regeling zorgverzekering zegt, het moet gaan om gegevens die noodzakelijk zijn om vast te stellen of de prestatie behoort tot het verzekerde pakket van die verzekerde.

Uit de Wbp zelf volgt dat de zorgverzekeraar dergelijke gegevens mag verwerken voor zover dat noodzakelijk is voor de beoordeling van het te verzekeren risico (artikel 21). Daarnaast zegt de Wbp dat de patiënt ondubbelzinnig toestemming moet verlenen en dat persoonsgegevens alleen worden verwerkt op een wijze die verenigbaar is met de doeleinden waarvoor ze zijn verkregen (artikel 8 en 9). Persoonsgegevens moeten verder toereikend, ter zake dienend en niet bovenmatig zijn (artikel 11).

De vereiste noodzaak voor de verwerking en het verband met het doel van de verwerking van persoonsgegevens blijkt ook uit de op de Wbp gebaseerde Gedragscode Verwerking Persoonsgegevens Zorgverzekeraars (Gedragscode).8

Geheimhouding
Als we de eis van de zorgverzekeraars met betrekking tot de labiafoto’s dus toetsen aan het wettelijk kader, dan blijkt het zeer de vraag te zijn of deze juridisch houdbaar is. Ook blijkt er een weinig zorgvuldige benadering van het privébelang van de patiënte uit. Want het kan de zorgverzekeraars toch niet zijn ontgaan dat een foto van een oor anders wordt beleefd dan een foto van de schaamlippen.

Natuurlijk is het belang van de zorgverzekeraar bij een beoordeling van de verzekerde prestatie groot, en zijn er gegevens nodig om dat te beoordelen. Maar nergens blijkt uit dat het noodzakelijk is om die beoordeling te verrichten aan de hand van foto’s van de labia.

Tot voor kort volstond een verslag van de behandelend arts en vooralsnog hebben de zorgverzekeraars niet duidelijk gemaakt waarom nu bovendien of in plaats daarvan een eigen medisch oordeel is vereist, zonder dat dit als bovenmatig gezien moet worden. Want waarom zou aan het oordeel van de medisch adviseur meer waarde moeten worden gehecht dan aan het oordeel van de behandelend arts? De medisch adviseur is niet opgeleid om labia te beoordelen, een plastisch chirurg wiens kerntaak het uitvoeren van correcties zoals de labiumreductie is, wel. Daar komt bij dat met de nieuwe eis de inbreuk op het privébelang van de patiënt veel groter is dan voorheen. Onduidelijk is ook hoe de geheimhouding ten aanzien van het beeldmateriaal wordt gewaarborgd. Het enkele feit dat de medisch adviseur een beroepsgeheim heeft, is niet voldoende, gezien het feit dat digitale verzending en opslag van foto’s nogal eens mankementen vertoont en het verkeerd terechtkomen van de beelden vergaande gevolgen kan hebben.

De eis van de zorgverzekeraars, kortom, is in strijd met de wet. Artsen die weigeren foto’s van de labia aan de zorgverzekeraar te verstrekken daarentegen, hebben de regelgeving aan hun zijde: hun weigering vindt rechtvaardiging in het te respecteren privébelang van de patiënte.


Rolinka Wijne,

medewerker wetenschappelijk bureau Holla Advocaten, docent gezondheidsrecht aan de UvA en lid-jurist van medische tuchtcolleges.

Wijne doet promotieonderzoek naar de civiele aansprakelijkheid van de hulpverlener voor zorggerelateerde schade.

Correspondentieadres: rolinka.wijne@gmail.com; c.c.: redactie@medischcontact.nl

Geen belangenverstrengeling gemeld.


Lees ook


Voetnoten

1. J.J. Hage, e.a., Modelprotocol Labiumreductie, te downloaden via de website van de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie .
2.  Zie limitatieve lijst machtigingen (reductie labia), formulier X99 vereist.
3. Zie Algemeen aanvraagformulier X99, te downloaden via .
4. Praktijkperikel ‘Intieme foto’s’, MC 28 september en KNMG: ‘Foto’s schaamlippen buitenproportioneel’, MC 3 oktober 2012.
5. ‘Artsen weigeren vaginafotos’ te maken, Algemeen Dagblad 2 oktober 2012.
6. Regeling van 1 september 2005, Stcrt. 2005, 17, laatstelijk gewijzigd bij Regeling van 26 juli 2011, Stcrt. 2011, 14185.
7. Wet van 6 juli 2000, Stb. 2000, 302.
8. De Gedragscode is op 13 december 2011 goedgekeurd en bekendgemaakt op 10 januari 2012, Stcrt. 2012, 401.

plastische chirurgie zorgverzekeraars privacy beroepsgeheim schaamlippen schaamlipcorrecties persoonsgegevens
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • S. van Beest

    coassistent, NIJMEGEN

    (Orthopaedische) schoenmaker, blijft bij uw leest!

  • P.T.H. Langendijk

    Orthopedisch chirurg, LEIDEN

    Waarom wordt deze flauwekul überhaupt vergoed???

  • H.J. Heijmans

    chirurg

    Mevroue Wijhe stelt: "De medisch adviseur is niet opgeleid om labia te beoordelen, een plastisch chirurg wiens kerntaak het uitvoeren van correcties zoals de labiumreductie is, wel." Hij heeft echter ook een belang, er is zeker een onderzoekers bias ...bij het grijze deel van de indicaties. Als de toenemende vergoeding inderdaad een probleem is, kan een consult gynaecologie de vraag beantwoorden of er labiumpathologie aanwezig is. Veel objectiever en beter dan een gephotoshopte schaamlipfoto.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.