Laatste nieuws
Henk Maassen Heleen Croonen
4 minuten leestijd
kosten

Kostenstijging verklaard

Vooral technologische vooruitgang maakt zorg duurder

2 reacties
Corbis
Corbis

Vergrijzing krijgt vaak de schuld van de kostenstijging in de zorg. Dat is maar deels terecht. Grootste aanjager is de volumestijging als gevolg van technologische vooruitgang en verruimde indicaties. Een overzicht.

Vrijwel elke dag is het te lezen of te horen in de media: de zorguitgaven stijgen zo hard dat de zorg onbetaalbaar dreigt te worden. In 2011 ging er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek 90 miljard euro naar zorg, 70 procent meer dan tien jaar daarvoor. Voor de goede orde: het CBS hanteert een ruimere definitie voor de zorgkosten dan het ministerie van VWS, dat de kosten op 74,5 miljard euro begroot. VWS telt alleen de uitgaven die vallen onder de zorgverzekeringswet en de AWBZ, het CBS neemt ook kinderopvang, arbozorg en GGD mee.

Een doorsneegezin telt nu bijna een kwart van zijn inkomen neer voor de zorg. Als de huidige kostenstijging doorzet, geeft hetzelfde gezin in 2040 bijna de helft van zijn inkomen uit aan zorg en wordt de zorg onbetaalbaar, waarschuwt demissionair minister Edith Schippers.

In de categorie overig zitten onder meer GGD’s en arbodiensten, en de kinderopvang (die het CBS ook meerekent als zorgkosten). - CBS
In de categorie overig zitten onder meer GGD’s en arbodiensten, en de kinderopvang (die het CBS ook meerekent als zorgkosten). - CBS
















Volume

Dat de zorguitgaven opmerkelijk hoog zijn, wordt extra duidelijk als je ze afzet tegen andere uitgaven. Zouden we bijvoorbeeld een jaar geen cultuur subsidiëren, dan is dat goed voor vijf dagen zorg. Een jaar politie staat voor een maand zorg. Nog handiger is het om de kosten af te zetten tegen het bruto binnenlands product, de belangrijkste graadmeter voor economische ontwikkeling. Dan blijkt dat zorg een steeds groter deel van de economie opsoupeert: zo’n 12 procent in 2009. Op de Verenigde Staten na is dat het hoogste percentage van de geïndustrialiseerde wereld.

In tegenstelling tot wat vaak in de media nog wordt gezegd, is vergrijzing niet de grootste veroorzaker van de zorgkostenstijging. Volgens Gezondheidszorgbalans, de analyse van het RIVM over de periode 1999-2010, neemt demografie 15 procent van de groei voor haar rekening. De grootste aanjager van de kostenstijging is volumegroei om andere redenen dan vergrijzing, zoals verruimde indicaties en technologische vooruitgang. Die volumestijging is goed voor 50 procent van de extra kosten. De rest van de kostengroei, 35 procent, kan worden verklaard door prijsstijgingen.

Geen zeef

Een andere gedoodverfde veroorzaker van de kostenstijging is de langdurige zorg – de AWBZ. In het dubbelinterview op pagina 1918 zegt VVD’er Anne Mulder bijvoorbeeld dat de AWBZ-uitgaven harder groeien dan de uitgaven aan de Zorgverzekeringswet. Maar dat klopt niet: de cijfers laten het tegenovergestelde zien (zie grafieken).

Artikel gaat verder onder de afbeelding.


In vergelijking met andere landen geven wij echter wel opvallend veel geld uit aan de AWBZ, dat wil zeggen aan de zorg voor ouderen, gehandicapten, chronisch zieken en mensen met een gedragsstoornis. Wim Groot, hoog-leraar gezondheidseconomie aan de Universiteit Maastricht: ‘Van alle 65-plussers in Nederland krijgt 19 procent ouderenzorg, in Duitsland is dat maar 11 procent. En dat terwijl de echte vergrijzing in Nederland nog moet komen. We zitten daarom in een slechte uitgangspositie. Er worden in Duitsland zaken niet vergoed die in Nederland wel vergoed worden, met name het wonen. Ze hanteren daar al een vermogenstoets voor wie in een verzorgingshuis wordt opgenomen. Ook zijn de persoonsgebonden budgetten een stuk lager dan in Nederland.’

Volgens Groot komt daar nog bij dat we in Nederland moeilijk ‘nee’ tegen iemand zeggen die zorg aanvraagt. ‘Nergens ter wereld wordt zoveel ADHD gediagnosticeerd als in Nederland. In veel buitenlanden hebben ze daar nauwelijks van gehoord. Ook het gebruik van de ggz is hier hoger, en dat zijn ook mensen die van ondersteuning en begeleiding vanuit de AWBZ gebruikmaken. Er is nauwelijks een zeef op de zorgtoewijzing: bijna 95 procent van de mensen die bij het Centrum Indicatiestelling Zorg aanklopt, krijgt zorg.’

Andere oorzaak van de kostenstijging in de langdurige zorg is dat elk jaar meer betaald wordt voor hetzelfde. Dat komt doordat de lonen in de zorg ongeveer met dezelfde snelheid stijgen als in andere sectoren. In die sectoren heeft technologie echter veel mensenwerk vervangen, terwijl menselijk contact in de langdurige zorg onmisbaar blijft. Dit zogeheten Beaumol-effect maakt die zorg relatief duur.

    Bronnen

    lees ook

    Verkiezingen
    • Henk Maassen

      Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

    Op dit artikel reageren inloggen
    Reacties
    • Bart Bruijn

      Huisarts, Streefkerk

      Inderdaad, ik kan mij helemaal vinden in het kommentaar van coll.Hautvast. Ik blijf het met veel anderen zeggen: NIET DE ZORG IS DUUR, MAAR HET ZORGSTELSEL.

      Gezien de 'plannen' van het nieuwe kabinet verwacht ik geen verbetering, integendeel. Het h...uidig stelsel is met overweldigende meerderheid aangenomen in de vertegenwoordiging en nu terugdraaien zou een onvoorstelbare hoeveelheid zelfinzicht, neen, inzicht vragen.

      Onvoorstelbaar voor de leken in de politiek, bedoel ik natuurlijk. Niet voor diegenen die het indertijd voorspeld hebben, i.c. de heftig protesterende huisartsen. Weten we het nog?

    • R.W.M. Hautvast

      cardioloog, SCHOORL

      De denkfout, die nog door niemand benoemd is tot dusver en ook in bovenstaand stuk wordt gemaakt, is dat zorgkostenstijging, net als toename van het aantal ouderen, lineair zou behoren te zijn. Dus: 15% ouderengroei geeft eveneens kostenstijging van ...15%. Exponentiele groei van de kosten moet dus wel aan andere zaken liggen. Onderbouwing voor de stelling, dat het door de voortschrijdende technologie komt, wordt echter niet gegeven.
      Elke nieuwe ziektecasus echter genereert een exponentiele groei van kosten, zeker in het kader van vergrijzing: dat betreft namelijk vrijwel altijd chronische ziekten, die vanaf het moment van diagnose voor de rest van het leven kosten blijven genereren, waar dat op jonge leeftijd vaak beperkt blijft tot eenmalige ingrepen. Het is op deze manier niet lastig te begrijpen, dat de groei in kosten ziekenhuiszorg en specialisten dus wel degeljk voor een groot deel het gevolg van de vergrijzing is. Deze kosten zullen over een paar jaar een piek bereiken en nadien weer dalen, wanneer de "babyboomers" in aantal weer afnemen. Datzelfde zou overigens ook voor de "care" kosten (AWBZ etcetera) verwacht kunnen worden.
      Overigens laat het rapport van Strategies in Regulated Markets (SiRM), dat in juli jl in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen verscheen, ondubbelzinnig zien, dat de Nederlandse ziekenhuis- en specialistenzorg nog steeds tot de meest efficiente en goedkoopste van Europa behoort! Het rapport stelt, dat hier weinig ruimte meer voor bezuiniging is zonder de kwaliteit direkt te beinvloeden! De bulk van de kosten wordt volgens dit rapport echter inderdaad in de AWBZ gemaakt.
      In MC 33/34 laat Robert Kreis zien, dat ook de overheadkosten de ziekenhuiskosten drastisch doen stijgen sinds invoering van de marktwerking in de zorg (om nog niet te spreken van bureaukosten voor DBC-onderhoud en NZA...). Het is dus duidelijk, dat kostenreductie niet zal plaatsvinden door de voorgestelde maatregelen van de meeste politieke partijen.

     

    Cookies op Medisch Contact

    Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.