Laatste nieuws
Twan van Venrooij
4 minuten leestijd
arts en recht

Inspectie twijfelt in zaak-Tulleken

3 reacties


Handelwijze van de neurochirurg was onzorgvuldig

Het mediaoptreden van neurochirurg Kees Tulleken over de gezondheidstoestand van prins Johan Friso maakte veel los. Waarschijnlijk heeft hij zijn beroepsgeheim niet geschonden, maar een tuchtklacht tegen hem is niet uitgesloten. Of dat gebeurt is aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg.


  • Heeft Tulleken het beroepsgeheim geschonden?

Cruciaal is hoe het gesprek tussen neurochirurg Kees Tulleken en zijn Oostenrijkse collega Claudius Thomé precies is verlopen. Pas als dat duidelijk is, kun je beoordelen of de Utrechtse emeritus hoogleraar het medisch beroepsgeheim heeft geschonden of anderszins tuchtrechtelijk verwijtbaar heeft gehandeld. Heeft hij gezegd: ‘Ik ben ook arts, mocht je vragen hebben dan ben ik bereid deze te beantwoorden?’ Of was het slechts een amicaal gesprek?

In het eerste geval zou Tulleken het beroepsgeheim wel hebben doorbroken, stelt prof. Aart Hendriks, als jurist verbonden aan de KNMG. ‘Daarmee bied je jezelf aan als arts-deskundige en dan geldt ook voor Tulleken het beroepsgeheim. Als hij enkel heeft gezegd: ‘Kun je me iets meer over die patiënt vertellen?’, dan heeft hij – oneerbiedig gezegd – de Oostenrijkse arts Thomé uitgedaagd om zijn beroepsgeheim te schenden, maar heeft hij zelf geen beroepsgeheim omdat hij geen behandelrelatie heeft met de prins.’

Hendriks deelt daarmee het oordeel van zijn voorganger bij de KNMG, hoogleraar Johan Legemaate. Legemaate liet vorige week in Medisch Contact weten dat Tulleken het beroepsgeheim niet heeft geschonden indien zijn vrouw, de NRC-journalist Jannetje Koelewijn, de informatie direct van Thomé heeft gekregen. Een afgeleid beroepsgeheim is niet van toepassing. Dit geldt uitsluitend voor niet-artsen die werken voor iemand met een beroepsgeheim, zoals doktersassistenten.

  • Heeft Tulleken dan niets verkeerd gedaan?

De neurochirurg handelde onzorgvuldig, stelt Hendriks. ‘Je lokt iemand uit om een norm te schenden die voor artsen heel belangrijk is, en vervolgens werk je eraan mee dat deze privacygevoelige informatie publiekelijk bekend wordt. Dat is strikt genomen geen schending van het beroepsgeheim, maar het is ook geen handelwijze die je van een arts mag verwachten. Ook zonder volledig beroepsgeheim heb je als arts een zware morele plicht. Het belang van de patiënt staat voorop en dat belang mag je nooit schaden.’

  • Kan Tulleken worden aangeklaagd?

De acties van Tulleken kunnen mogelijk worden getoetst door het medisch tuchtcollege. Dat toetst niet zozeer of bijvoorbeeld het beroepsgeheim is geschonden, maar of er zorgvuldig is gehandeld. Voor de tuchtrechter is het overtreden van een wet niet het belangrijkste punt, legt Hendriks uit. ‘Als je anderszins onzorgvuldig bent geweest, is misschien wat meer argumentatie nodig, maar zijn er wel sancties mogelijk.’ Hendriks vindt dat Tulleken met zijn handelen het vertrouwen in de medische stand heeft geschaad. ‘De bevolking moet erop kunnen vertrouwen dat artsen zorgvuldig omgaan met patiëntgegevens en de privacy van patiënten. Dat vertrouwen heeft hij geschaad.’

Er zijn twee gronden voor tuchtrechtelijke aansprakelijkheid. Ten eerste als hij onvoldoende zorgvuldig is geweest bij de uitvoering van werkzaamheden als arts en ten tweede als hij heeft gehandeld in strijd met een goede uitoefening van de gezondheidszorg. Het eerste is niet van toepassing omdat Tulleken geen behandelaar was. Wel is hem mogelijk te verwijten dat hij heeft gehandeld in strijd met een goede uitoefening van de gezondheidszorg. ‘Vervolgens is de vraag of de tuchtrechter daarin meegaat’, stelt Hendriks. ‘Je zou je kunnen voorstellen dat deze concludeert dat de zaak niet ontvankelijk is omdat het in Oostenrijk speelt. Maar in de zogeheten Nepal-zaak heeft de rechter gezegd dat in Nederland ingeschreven artsen overal ter wereld arts zijn.’

  • Wie kan een klacht indienen?

Een klacht wordt pas ontvankelijk verklaard als deze wordt ingediend door een belanghebbende. Daardoor lijkt de beslissing over het aanklagen van Tulleken met name te liggen bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg, als algemeen toezichthouder, aldus Hendriks. ‘Er zijn niet veel andere personen of instanties aan te merken als belanghebbende. Zo is er waarschijnlijk geen werkgever meer omdat hij met emeritaat is. Om de koninklijke familie als rechtstreeks belanghebbende aan te merken, lijkt mij lastig. De prins was immers geen patiënt van Tulleken. Je kunt misschien aanvoeren dat iemand wiens privacy is geschonden een belanghebbende is.

Daarnaast kunnen KNMG-leden via het eigen tuchtsysteem van de KNMG een kacht tegen hem indienen.’

  • Wanneer kan de inspectie een klacht indienen?

Een vermoeden van laakbaar gedrag is voldoende om een klacht in te dienen, vertelt dr. Anca Ansink, hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. ‘Wel moet dit vermoeden gebaseerd zijn op onderzoek van de inspectie zelf. We doen dat niet op basis van geruchten. In dit geval gaan we eerst onderzoeken wat zich precies heeft voorgedaan.’

  • Welke afwegingen spelen voor de inspectie een rol bij het aanspannen van een zaak?

Bij de afweging om al dan niet te vervolgen gebruikt de inspectie het zogenoemde IGZ-Handhavingskader. Er zijn drie categorieën waarin het indienen van een tuchtklacht mogelijk is, vertelt Ansink. ‘Ten eerste zijn er correcties van het handelen van individuele beroepsbeoefenaren. Ten tweede is er de zogenoemde generale preventie waarbij er voor een gehele beroepsgroep een boodschap is dat bepaalde handelwijzen wel of niet toelaatbaar zijn. De derde mogelijkheid omvat de gevallen waarin er nog helemaal geen normen zijn.’

Onder welke noemer een tuchtzaak tegen Tulleken kan worden aangespannen, is onduidelijk. ‘Ik weet nog steeds niet precies of hij het beroepsgeheim heeft geschonden’, stelt Ansink. ‘Meerdere juristen zeggen van niet, maar zij hebben hem ook niet gesproken. Daarbij zag ik zojuist dat de heer Thomé aangeeft dat het gesprek toch anders is verlopen dan Tulleken eerder vertelde. De waarheidsvinding lijkt nog een hele klus te worden.’ Dat de zaak uitgebreid in de media is behandeld, kan meewegen bij de beslissing van de inspectie, stelt Ansink. ‘Dan kan belangrijk zijn dat er helderheid voor de samenleving komt. De inspectie kan daarbij een rol spelen.’

  • Moet het beroepsgeheim naar aanleiding van deze kwestie worden herzien?

Wat Hendriks betreft vormt de zaak-Tulleken geen reden om aan het beroepsgeheim te sleutelen. ‘Voor ieder incident nieuwe wetgeving invoeren, is geen goed idee. Laten we hopen dat dit een eenmalig incident blijkt en dat voldoende duidelijk is geworden dat een goed arts niet zo moet handelen.’

Twan van Venrooij


  • Dossier Arts en recht
  • Dossier Beroepsgeheim (KNMG)

Kees Tulleken, hier bij Pauw & Witteman, heeft met zijn optreden de discussie over het beroepgeheim flink doen oplaaien. Beeld: VARA
Kees Tulleken, hier bij Pauw & Witteman, heeft met zijn optreden de discussie over het beroepgeheim flink doen oplaaien. Beeld: VARA
Meer berichten over het beroepsgeheim en de zaak-Tulleken <strong>Klik hier voor een PDF van dit artikel</strong>
tulleken beroepsgeheim arts-patiëntrelatie
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Ad Bruggers

    Huisarts, Groningen

    Onze artseneed brengt verplichtingen met zich mee, waaronder een beroepsgeheim. Na het ongeval van prins Friso blijkt een Nederlandse neurochirurg met zijn Oostenrijkse collega te babbelen, waardoor zijn echtgenote medische details in de NRC kan opte...kenen. Dat is beneden alle peil. Deze collega beschaamt het vertrouwen in de medische stand.

  • Willemieke Jungheim

    Communicatieadviseur, Veenendaal

    Met verbazing vernam ik dat arts Tulleken zijn vrouw meeneemt naar een symposium om vervolgens in haar aanwezigheid informatie in te winnen over een patiënt. Tulleken had zijn vrouw tijdens deze activiteit naar de koffiecorner moeten sturen en er ver...der niets over moeten zeggen. Sterker nog, hij had zich weer met het symposium moeten bezighouden zodra hij hoorde dat de patiënt in kwestie al hulp kreeg.

    Als zijn vrouw de gezochte informatie toch op een of andere manier had gekregen, had hij haar kunnen vragen het niet te publiceren.

    En de redenatie van de KNMG ‘Omdat Tulleken geen deel uitmaakt van het behandelend team, stelt ook de KNMG dat hij niet het beroepsgeheim heeft geschonden’ klopt ook niet. Stel, mevrouw Borsato, je eigen vrouw of in de toekomst prinses Amalia, liggen een kind te baren in het ziekenhuis en een andere gynaecoloog komt binnen om even wat instrumenten te pakken. Dan hoort die binnenlopende gynaecoloog ook niet tot het behandelend team. Ook deze dames willen dan de details van hun baring niet in de krant lezen.

  • A.J.M. Donker

    em hoogleraar Algemene Inwendige Geneeskunde, Amsterdam

    Ware ik vorige week in Innsbruck geweest en had ik via mijn oudste dochter gehoord dat prins Friso was opgenomen na in Lech een lawine over zich te hebben gekregen, ik was met mijn vrouw een kopje koffie (of iets sterkers) gaan drinken en verre van d...at ziekenhuis gebleven. Allereerst is de vrouw van Friso nooit een vriendin van mijn zoons geweest, ik heb "slechts" twee dochters, en kan ik mij niet voorstellen dat de Koninklijke Familie gerustgesteld zou zijn geweest hadden zij geweten dat ik in de buurt was, ik ben geen ramptoerist, evenmin als mijn vrouw. Heeft dus allemaal niets te maken met mijn bangigheid cq met mijn 'minderwaardigheid'. Zie NRC-H van 20 februari jl!
    Kees Tulleken is echter niet alleen te laken om zijn arrogantie te denken dat hij boven de 'wet' staat. Allereerst geeft het geen pas om 24 jaar na dato te onthullen hoe een premier van dit land aan zijn eind kwam en zijn ellendige omstandigheden van destijds te wijten aan een wijlen hoogleraar. Voor velen is namelijk duidelijk wie er worden bedoeld! Maar door zijn arrogantie dat hij na 12 jaar Centraal Tuchtcollege geen boodschap meer heeft aan een berisping van dat college, schaadt hij, naar mijn bescheiden mening, het gezag van dat college ernstig, dit in een tijd dat Het Volk al weinig vertrouwen meer heeft in onderhavig college. Dat laatste vind 1k, om Tullekens woorden te gebruiken, helemaal "klote".

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.