Spreken of zwijgen: hoe ga je als dokter om met het geweld in Gaza?
‘Het geweld tegen collega’s en medische instellingen kun je onmogelijk niet veroordelen’
20 reacties
Moet je als arts je uitspreken over het aanhoudende oorlogsgeweld in Gaza? Voor de een is het een worsteling, voor de ander een no-brainer.
Een soms verlammende zoektocht. Dat vindt huisarts Isabel van Hövell-Ullmann de vraag of en hoe je je als arts laat horen over het opgevlamde conflict tussen Israël en Hamas. In de begindagen van de oorlog was Van Hövell-Ullmann medeopsteller van een publiek statement van enkele tientallen artsen die opriepen tot een staakt-het-vuren. Daar bracht ze toen een paar berichten over naar buiten, waarna ze zich een tijd stilhield voor de buitenwereld. Eind februari plaatste ze op LinkedIn de oproep ‘cease fire now’, in hoofdletters, met uitroepteken en punten die de gevoelde urgentie uitdrukten.
In de spreekkamer van een huisarts is het een onderwerp dat onvermijdelijk aan bod komt, legt ze uit. ‘Als er belangrijke nieuwsitems zijn, merk je dat gesprekken in de spreekkamer hierover kunnen gaan. Patiënten praten over wat hen bezighoudt. Soms hebben ze familie daar, of voelen ze zich op een andere manier betrokken. Ik vraag iedereen hoe het gaat. Ik ben hun dokter en wil dat iedereen zich veilig voelt bij zijn huisarts.’
‘Do no harm’
Ze voelt zich niet verplicht om als arts een standpunt in te nemen, in het openbaar of op de werkvloer. ‘Je kunt dat niet opeisen, ieder gaat er op zijn eigen manier mee om. Ik vraag me soms af wat voor rol mensen willen dat artsen innemen.’ De plicht die ze wel voelt, is vooral ‘de plicht om voorzichtig en respectvol te zijn’, mede vanuit het ‘do no harm’-principe voor artsen. ‘In hoe je je uitdrukt en op welke manier je stelling neemt. Hebben mijn uitspraken wel het effect dat ik zoek?’
Van Hövell-Ullmann vindt dat ‘artsen, en eigenlijk iedereen’, zich wel kunnen uitlaten over de ‘immense hoeveelheid geweld’ in Gaza. ‘De gelaagdheid van het conflict is geen excuus voor die overdadigheid. En ook het geweld tegen collega’s en medische instellingen is voor niemand onmogelijk om te veroordelen. Ik denk dat er geen medicus is die geen staakt-het-vuren wil. Die wens mag je gerust zenden. De vraag is alleen: wat dan?’
‘Als het bij Oekraïne kon, kan het nu ook’
Geloofwaardigheid
Druk. Het draagt bij aan de druk op politieke leiders om tot een staakt-het-vuren op te roepen. Dat is voor huisarts in opleiding Mohammed Saadulla het antwoord op die wat-dan-vraag. Saadulla is een van de oprichters van Artsen voor Gaza, een collectief van op dit moment zo’n 130 artsen die onder andere via demonstraties oproepen tot dat staakt-het-vuren.
Eind februari pleitte hij op LinkedIn voor ‘consistentie’ van zorginstellingen en -organisaties. Volgens hem moeten zij, als zij eerder een geopolitiek statement hebben gemaakt, zoals rond de oorlog in Oekraïne, zich nu ook uitspreken over Gaza. ‘Al is het maar voor de geloofwaardigheid van je eigen organisatie’, aldus Saadulla, die denkt dat ‘de stilte zeker niet onopgemerkt blijft’. ‘Dat zien de mensen die met dit onderwerp bezig zijn. Als instelling ben je er voor iedereen. Iedereen moet zich welkom voelen. Dat je nu niets ziet gebeuren bij instellingen die zich eerder wel uitlieten, kan frustratie en een gevoel van oneerlijkheid opwekken.’ Hij bood organisaties en instellingen aan met ze mee te denken over het ‘hoe’ van zich laten horen en laten zien. Daar is nog geen gebruik van gemaakt.
Meten met twee maten
Saadulla vindt dat organisaties zich in ieder geval moeten uitspreken over de aanvallen op medische organisaties en zorgmedewerkers. ‘Dat aspect is makkelijk. Dat is namelijk één ding waar we het over eens zijn als mensheid, dat je in conflicten van de zorg af moet blijven. Dat is ook vastgelegd in allerlei verdragen. Opstaan voor de medische kant in dit verhaal is veilig en kan laagdrempelig. En heel belangrijk om die waarde in stand te houden. In Gaza is die waarde omgevallen omdat Israël deze niet respecteert.’
Hij vindt dat er met ‘twee maten’ wordt gemeten door instellingen en organisaties die destijds, volgens hem terecht, geelblauwe vlaggen hesen, maar nu in alle talen zwijgen. ‘Als het toen kon, kan het nu ook. Ook als je het conflict nu ingewikkeld vindt. Je hoeft geen kant te kiezen, enkel je uit te spreken voor die universele waarde.’ Zeker voor de grote academische centra ziet hij de ‘taak om een signaal te geven naar onze politieke leiders’. ‘Die worden nu nog te weinig gepusht. Alle kleine beetjes helpen.’
Individuele artsen
Saadulla vindt het daarnaast ‘verbazingwekkend en teleurstellend’ dat ‘weinig individuele artsen’ van zich laten horen. ‘Een arts heeft een maatschappelijke positie en geloofwaardigheid, waardoor je je boodschap sterk kan brengen. Over het conflict zelf mag je staan waar je wilt. En je mag uit machteloosheid zwijgen. Maar over de aanval op de gezondheidszorg is het je plicht je uit te spreken.’ De ‘mate van disruptie van de zorg’ onderscheidt voor Saadulla de Gaza-oorlog van andere brandhaarden wereldwijd. ‘In geen ander conflict zijn meer dan driehonderd zorgmedewerkers gedood. Wij zouden ook in Nederland in zo’n situatie terecht kunnen komen. Dan willen we ook veilig hulp kunnen bieden aan mensen die dat nodig hebben. En dat anderen voor ons opkomen.’
Je uitlaten hoeft volgens hem niet te ‘interfereren met het werk dat je hier doet’. ‘Je kunt georganiseerd iets doen, via petities of demonstraties, maar ook individueel. Via een gesprek op de werkvloer met collega’s, door als vakgroep een statement te maken, door te kijken of je iets kan bereiken bij de raad van bestuur van je ziekenhuis.’
Zwijgen
Een voor hem persoonlijk ‘loos gebaar’, noemt huisarts in ruste en voormalig arts rampenbestrijding Walter Schrader juist pleidooien voor solidariteit of staakt-het-vuren. Schrader zette zich als activistisch arts de afgelopen decennia meermaals in om iets te betekenen voor mensen in nood, of het nu door natuurgeweld of oorlog was. Maar uit ‘volkomen machteloosheid en shock, door gevoelens van verbijstering overmeesterd’ is hij nu stil over Gaza. ‘De wanhoop over het geen zicht hebben op een oplossing brengt mij tot stilte.’ Zwijgen is iets anders dan toestemming geven aan wat er gebeurt, benadrukt Schrader.
Ook hij vindt dat je je als arts kunt uitspreken over de aanvallen op de medische zorg. Maar hij koestert geen enkele hoop meer dat de Israëlische premier daarnaar luistert, als een uitspraak van het Internationaal Gerechtshof over genocide dat effect al niet sorteert. ‘Een statement is nu een machteloze hartenkreet, mijn handtekening onder een petitie betekent niets in deze situatie.’
Actie
De doener in hem kan moeilijk uit de voeten met de huidige situatie. ‘Voedsel en hulpmiddelen komen niet aan, omdat er geen infrastructuur meer is. En de spullen worden gebruikt om propaganda te voeren. Voorheen, in andere conflicten, kon ik ergens actie aan verbinden, wat een verschil maakte.’ Eerder maakte hij protocollen voor rampgebieden: handleidingen in meerdere talen om schoon drinkwater te maken, diarree te bestrijden, uitdroging aan te pakken. Die liet hij nu in het Arabisch vertalen, en probeert hij digitaal te verspreiden onder de bevolking van Gaza, bijvoorbeeld via social media. ‘Ik zwijg hierover, ik doe. Ik wil zo efficiënt mogelijk iets ten goede laten keren.’
Schrader denkt ‘dat dit gevoel leeft bij veel artsen’. ‘Die innerlijke noodzaak voelen collega’s ook. Maar je ziet nu geen mogelijkheden tot praktisch succes. Dat is een verschil met bijvoorbeeld de hulp aan Oekraïne.’ Schrader verwacht dat de medische wereld direct klaarstaat zodra er een staakt-het-vuren is, om te helpen bij de wederopbouw. ‘Dan zullen er genoeg vrijwilligers zijn die spullen inzamelen of daarheen willen gaan. Dan wil de medische gemeenschap in Nederland letterlijk en figuurlijk verbinden.’
Lees ook
de Beer
Arts JGZ, amsterdam
ik sluit mij aan bij dr Querido de onderwerpskeuze voor dit artikel
wel zeer politiek ingegeven is.
ik vindt niet dat we als artsen organisatie ons daar toe moeten laten verleiden.
voor dr Pfaff ,
dit conflict gaat even wat langer terug in de... tijd:
dit conflict bestaat al sinds 628, Khaybar .
( ik zou zeggen google maar)
A.L. Querido
psychiater, Amersfoort
Ik maak mij zorgen over de keuze van MC om een politiek artikel te publiceren.
Wij zijn geen rechters, maar artsen die de plicht hebben om zonder oordeel over schuld mensen te helpen. Een politieke analyse past dan ook niet in de context van een ...medisch weekblad.
Dit artikel van MC bewijst dat het volledig mis kan gaan als wij als artsen gaan stelling nemen in een politiek conflict voor één partij, waarbij een andere groep slachtoffers letterlijk in de kou wordt gezet.
Saadulla pleit ervoor dat wij als artsen ons uitspreken, maar spreekt zich niet uit tegen Hamas die misbruikt maakt van ziekenhuizen en Hamas die organisaties zoals het Rode Kruis en Artsen Zonder Grenzen beperkt in hun handelen. Saadulla spreekt zich niet uit tegen verpleegsters die op 7 oktober stonden te juichen toen Israëlische gijzelaars in een ziekenhuis werden binnengebracht. Hij spreekt zich niet uit tegen het vasthouden, martelen en verkrachten van onschuldige gijzelaars. Hij spreekt zich niet uit tegen Hamas die medische zorg aan gegijzelde Israëlische burgers onthoudt. Saadulla vindt wel “dat er met twee maten wordt gemeten”.
Paul Grandjean Perrenod Comtesse - Sportarts
Wat een onverdraagzaamheid, dehumanisatie van bevolkingsgroepen en polarisatie in deze wereld. Het geopolitieke schaakspel om macht en natuurlijke rijkdommen veroorzaakt nog steeds verlies van vele onschuldige mensenlevens en laat een veelvoud getrau...matiseerde overlevenden achter.
Hoe we ook in Nederland zoveel leed blijven rationaliseren is voor mij onbegrijpelijk en met momenten ondragelijk. Ik verwacht juist van artsen en andere zorgverleners zich niet te laten verleiden meegezogen te worden in deze onverdraagzaamheid, en barmhartigheid en bescherming van levens voorop te blijven stellen. Mijn gedachten gaan uit naar alle slachtoffers, en op deze plek in het bijzonder naar de vele hulpverleners die, te midden van gruwelijkheden en destructie, de Hippocratische eed overeind houden als baken van hoop.
F. Snijders
internist en arts bij Veilig Thuis, Leiden
https://jacobin.nl/nooit-meer-betekent-nooit-meer-voor-iedereen-holocaust-israel-palestina/
Lees dit, geschreven door een joodse wetenschapper. Aanrader voor mensen die zich er in echt willen verdiepen en durven na te denken over het geheel en er... niet er simpel 1 of meer aspecten uithalen.
M. Boudjemaoui
Bedrijfsarts, Nieuw-Lekkerland
Deze kwestie verleidt heel makkelijk tot het doen van politieke uitspraken, maar dat doe ik bewust niet in de rol als arts, zoals in deze reactie.
Het is onze plicht om iedereen zonder aanzien des persoons te helpen. Wij zijn geen rechters die oo...rdelen over schuld of onschuld. Ik vind dat we ons in de rol van arts (anders dan in de rol van burger) moeten onthouden van politieke (laat staan militaire) analyses, uitspraken of oordelen.
Daarom vind ik het mooi dat collega Saadulla benadrukt dat je geen partij hoeft te kiezen, maar dat we moeten staan voor de universele waarden van bescherming en bevordering van gezondheid en voor de overtuiging dat zorg toegankelijk moet zijn voor elk mens, ongeacht je nationaliteit of politieke voorkeur.
Uit de Decleration of Geneva (de moderne internationale artseneed zou je kunnen zeggen):
"[...] I will not permit considerations of age, disease or disability, creed, ethnic origin, gender, nationality, political affiliation, race, sexual orientation, social standing or any other factor to intervene between my duty and my patient; [...]"
Complete tekst: https://www.wma.net/policies-post/wma-declaration-of-geneva/
A.F. Algra
Commentator zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam
Met de grootst mogelijke huiver reageer ik op dit artikel. Ik wilde aanvankelijk mijn mond houden en het zwijgen er toe doen. Maar na beschamende 'demonstratie ' van de pro Palestijnen in Amsterdam bij het Holocaust museum afgelopen zondag moet er to...ch iets van mijn lever.
Ik verwijs naar de scherpe column van Sylvain Ephimenco in de Trouw van vandaag = 12 maart 2023
https://www.trouw.nl/opinie/demonstreren-is-een-grondrecht-maar-bij-het-holocaustmuseum-dacht-ik-niet-hier-en-niet-nu~b8f047d7a/
Ook als oud dokter met vroeger(e) expertise in oorlog en vrede vraagstukken. Zomaar wat heikele overdenkingen, die me ongetwijfeld niet in dank zullen worden afgenomen, maar toch hardop benoemd moeten worden
1. Over oorzaak en gevolg.
Indien Hamas op 7 oktober de progrom niet was gestart, waren we nu niet in deze ten hemel schrijnende situatie terecht gekomen. Dat mis ik nog al eens in de beschouwingen. Meestal wordt dit feit handig weg gemoffeld en richt men zich vooral op de (inderdaad) buitensporige tegenreactie van Israel.
2. over een staakt het vuren
Als Hamas de gijzelaars had vrij gelaten - wat ze nu nog steeds kunnen doen - waren we niet in deze ten hemel schrijnende situatie terecht gekomen. Vrijwel altijd - ook bij de NOS - wordt ook dit feit handig weg gemoffeld en richt men zich vooral op de (inderdaad) buitensporige tegenreactie van Israel.
3. over UNWRA en aanverwante ngo's
Mag ik opmerken dat deze aanval buitengewoon goed voorbereid bleek te zijn met een gangentunnel groter dan de Londense metro. Waaruit de concluderen valt dat Hamas in haar bewind over de Gaza haar eigen geld vooral in voorbereiding, wapens en raketten heeft gestoken en de 'huishoudelijke zaken' zoals voedsel, medicijnen, ziekenhuizen heeft 'uit besteed' aan de UNWRA.
Dit trekt een buitengewoon zware wissel op de verantwoordelijkheid van zowel de UNWRA als de vele NGO's. Om het even zwart wit te zeggen: zij ruimen de rommel op, waardoor Hamas door kan gaan. Kortom: zijn cq laten de ngo's zich gebruiken als facilitaire dienst van Hamas. Wij dit, jullie dat ? Het lijkt waarachtig wel op een Joodse Raad dilemma, is mijn eerste associatie. Hoe hier tegen aan te kijken ?
4. over doel Hamas
Hamas is altijd volstrekt helder geweest in haar doelen. Inderdaad from the river to the sea. Hamas is uit op permanente oorlog met Israel en de paradox van de situatie is dat zij zich met deze progrom 'plots' mag verheugen in een enorm bijval - vooral in de moslim gemeenschappen in het Westen.
Waarbij het onderscheid tussen de Palestijnse en Hamas doelen systematisch niet wordt benoemd en onder het tapijt wordt gemoffeld. Dus waren het pro Palestina demonstranten of Hamas aanhangers bij het Holocaust museum ? Wie het weet mag het zeggen.
5. Iedereen is tegen oorlog ?
Hamas niet, permanente oorlog is haar doel, juist als het ten koste gaat van de eigen bevolking want dat is de brandstof waarop dit conflict draait. Succes verzekerd
6. Artsen en oorlog
Sociaal geneeskundige Jo Verdoorn schreef in 1972 de klassieker Arts en Oorlog waarin al de dilemma’s rond slachtofferhulp uitgebreid aan de orde komen. Aanrader.
7. Over het Midden Oosten
Er zijn bibliotheken over vol geschreven. Al jaren houd ik me bezig met het conflict in het Midden Oosten. Hoe meer ik erover lees, hoe duisterder het wordt. Wie het nog snapt mag het zeggen. Ik ben de draad erin kwijt geraakt.
Ik verwijs naar deze vijf uiterst leerzame boeken erover
a. vanuit Palestijns perspectief - De honderd jarige oorlog tegen het bestaan van Palestina - Rashid Klalidi
b. overzichtsboek - Rivalen in het beloofde land - Jan Auwke Diepenhorst
c. vanuit (links) Israelisch oogpunt - mijn beloofde land - Ari Shavit
d. overzichtsboek - Dwars door het midden oosten - Carolien Roelands
e. over de tweespalt onder de Palestijnen : We haten elkaar ,eer dan de joden - Els van Diggele
A. Pfaff
Anesthesioloog n.p., Bemelen
Ik heb de volgende opmerkingen op een aantal van uw punten:
Punt 1
Waarom wordt keer op keer gepoogd 7 oktober als peildatum genomen, terwijl het probleem al sinds 1948 bestaat. Dus al 75 jaar is er sprake van de bezetting.
Punt 2
Gijzelaars. Ook ...hier wordt weer even vergeten dat ook Israel continue duizenden Palestijnen gijzelt, want zo beschouw ik hun "administratieve detentie". Momenteel worden op de Westbank dagelijks Palestijnen, ook kinderen opgepakt en zonder proces opgesloten. En over hun behandeling zijn de berichten ook niet erg hoopgevend.
Punt 3
Als bezetter is Israel verantwoordelijk voor de bezette bevolking. Alleen is Israel erin geslaagd deze verplichting af te schuiven op de internationale gemeenschap. Deze betaalt en bemant de UNWRA en ngo's, terwijl het Israel zijn verplichting is. En nu klagen over de UNWRA en het betichten van terroristische activiteiten?
Punt 4
Kan een verzetsbeweging tegen een bezetter een andere doelstelling hebben?
Wat hebben Arabieren (ook tenslotte afstammelingen van Sem) te maken met de holocaust? De holocaust is toch echt een Europees christelijke fenomeen.
[Reactie gewijzigd door Pfaff, Alexander op 13-03-2024 19:32]
psychiater, Heerenveen
De spijker op zijn kop wat mij betreft!
Waaraan ik nog wil toevoegen dat als je de terroristische tak van Hamas de wind uit de zeilen wilt nemen je moet zorgen voor een oplossing van het conflict die recht doet aan het belang van de Palestijnen.
H.... v.d. Pol
E. Hajdarbegovic
algemeen betweter, Rotterdam
@Algra
Fijn dat je het zo puntsgewijs uiteenzet. Anders had ik het erg moeten vinden dat er kinderen doodgaan.
I.E. van Hövell tot Westervlier - Ullmann
Huisarts
Enes, je reactie is spot on en ontnuchterend, zoals altijd.
I.E. van Hövell tot Westervlier - Ullmann
Huisarts
Dank voor deze reactie. U beschrijft de gelaagdheid van het conflict; het is als een ui, waarvan de lagen bij het pellen bij de basis vergroeid blijken te zijn. Redenen zijn nog geen excuses, maar het blijven redenen. En met oog op de toekomst, kort ...gevat in mijn vraag “wat dan?”, zijn die redenen heel belangrijk om niet uit het oog te verliezen, zodat de tegenreactie niet weer even buitensporig is. Dat neemt niet weg dat het Palestijnse volk evenveel recht heeft te bestaan als het Joodse. Dat zonder reserves uit te spreken, is niet ingewikkeld en ontkent niet de redenen achter het conflict. Ook leden van de internationale Joodse gemeenschap die vanuit de hele wereld naar de opening van het Holocaustmuseum kwamen, hebben dit expliciet op deze dag benoemd. Iets wat denk ik heel belangrijk is om uit de impasse te komen. Je pelt daarmee niet de ui, maar laat het ding in z’n waarde.
A.F. Algra
Commentator zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam
Wat dan ? Persoonlijk denk ik dat dit conflict - wellicht te betitelen als 'moeder-aller- conflicten' zich in de eerste decennia niet oplost, als het uberhaupt ooit zal gebeuren.
Hamas - de nog immer zittende macht in Gaza- heeft met deze prog...rom op 7 okt 23- want dat is het- bewust een tweede 9/11 gecreeeerd, mede gezien het feit dat broedervolk Saoedie Arabie op het punt stond een soort van verdrag met Israel te sluiten.
Het doel van Hamas is - ook altijd kraakhelder neergezet- een Iran- Taliban achtige fundamentalistische staat te creeeren. De discussie over 'rechten' en 'humaniteit', 'rechtvaardigheid' worden door deze groepen anders ingevuld dan in 'het Westen'.
In dit soort situaties telt alleen de sterkte van militaire macht. Zie Oekraine, zie Joegoslavie, zie de Sahel landen, zie... Dokters worden in dit soort situaties gedegradeerd tot oplappers. Niet meer, niet minder, wel noodzakelijk.
Dat de burgerbevolking van Gaza hieronder buitensporig en buitenproportioneel lijdt staat als een paal boven water. Elke dag in het journaal te zien. Uiterst betreurenswaardig.
Zoals eerder gesteld: Ik heb hier geen oplossing voor. Wie wel ? De Palestijnen zullen - indien gewenst overigens - zichzelf van Hamas moeten zien te ontdoen. En over dat laatste hoor ik weinigen.
Als het oorlog is - zoals nu - zijn alle principes over boord gegooid. Ondanks welk gerechtshof of welke rechtsregel dan ook . Dat wordt elke keer weer bewezen. Oorlog is vuil op zijn vuilst.
Dan is het wachten totdat een van de partijen aan het kortste of langste eind trekt. Dit staat los van welke morele discussie dan ook. Bestaan er rechtvaardige oorlogen ?
I.E. van Hövell tot Westervlier - Ullmann
Huisarts
U leg mijn woorden anders uit dan ik ze zeg. Dat is niet erg, maar dan zie ik liever een verhelderende vraag.
Fijn dat u er zich in kan vinden dat oorlog alleen kan leiden tot een accumulatie van onrecht en dat er geen recht wordt gezocht, of uit k...an voortvloeien.
Ik vraag expliciet niemand een kant te kiezen. Je hoeft geen kant te kiezen om te zeggen dat een volk het recht heeft om te bestaan. Richt je op gedrag en niet op het veroordelen van een volk. Want in geval van het laatste kom je inderdaad nooit tot een oplossing.
[Reactie gewijzigd door Hövell tot Westervlier - Ullmann, Isabel van op 14-03-2024 07:09]
I.E. van Hövell tot Westervlier - Ullmann
Huisarts
Opsommingen van het onrecht dat je kent, dat in de loop van de tijd heeft geleid tot de drang de rekening te vereffenen, gaan niet leiden tot een oplossing. De geschiedenis - onpartijdig - te kennen is belangrijk, omdat het kan leiden tot erkenning v...an de complexiteit van de situatie en feit dat verdere vereveningen niets oplossen en alleen dit in stand houden.
Er is een reden dat extremisme aan beide zijden bestaat. Als redenen geen excuses zijn, bestaan er geen rechtvaardige oorlogen. Recht zoeken via oorlog is niet een effectieve manier, maar vaak is het geen recht wat er gezocht wordt en spelen er ook andere belangen doorheen.
Dit is waarom ik streef naar respect en voorzichtigheid. Omdat je elkaar anders verliest door de ruis en dingen goedpraat die niet goed te praten zijn.
[Reactie gewijzigd door Hövell tot Westervlier - Ullmann, Isabel van op 13-03-2024 11:07]
A.F. Algra
Commentator zorg en sociale zekerheid, Rotterdam
Dank voor deze reactie, alsmede de eerdere op Hajdarbegovic, die mogelijk suggereerde dat ik het niet erg zou vinden wat er op dit moment in Gaza gebeurt. Het kan verkeren.
Uit uw reactie begrijp ik dat U graag aan 'de goede kant' staat, net als ...de andere geïnterviewden in dit artikel. Dat is zeer te waarderen. Ik probeer dat ook. Maar ik denk dat ik net even anders in de dagelijkse realiteit sta.
U suggereert dat de geschiedenis 'onpartijdig' te kennen is, en dat 'recht zoeken via oorlog niet effectief 'zou zijn. Dat zou wellicht prettig zijn, maar dat is niet hoe het werkt in het echt. Ergo: Ik kan helaas niet in deze redenering meegaan.
Kijk naar de Oekraine. Zie dit conflict, wat nog maar dik honderd jaar doorrommelt.
Hamas heeft bewust gekozen voor verdere escalatie, waarbij ze de impact - de buitensporige heftige reactie van Israel - wellicht toch wel ernstig onderschat heeft. Net zoals Poetin zich in de Oekraine vergiste. En daar zitten we dan.
Conflicten en oorlogen draaien - niet om recht , maar vooral , zoals onderzoeker Johan van der Dennen het omschreef: 'hebzucht, angst, eer en wraak'. Diep menselijke motieven.
Vooralsnog zie ik geen staakt het vuren in het verschiet liggen, ondanks dat het zeer wenselijk zou zijn. Dat lijken mij de harde feiten. Het woekert door totdat het is uit gewoekerd.
Je kunt het wel niet willen, maar het gebeurt toch. Zo iets heet oorlog. Al vanaf de vroege mensheid.
Ik heb er geen oplossing voor.
https://www.nrc.nl/nieuws/2003/03/15/oorlog-draait-om-hebzucht-angst-eer-en-wraak-7630725-a646926
Bedrijfsarts np, Elst (Gld.)
Generaal Winkelman capituleerde na het bombardement op Rotterdam. Dat was een verstandig besluit en voorkwam verdere bombardementen. Als Hamas zich over geeft stopt de strijd in Gaza. Maar dat doet Hamas niet, Hamas vecht door. Handig, want de publie...ke opinie werkt in het nadeel van Israël - de verliezen aan burgerslachtoffers helpen . De krokodilentranen van Hamas over het leed dat de Gazanen treft zijn ongeloofwaardig.
A.F. Algra
Commentator zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam
rectificatie UNRWA moet het zijn
S.P. ten Holt
Huisarts np, Roden
Nee, eventueel wel als mens.
W.E. Schrader
Huisarts incidenteel invallend, Leiden
https://www.leidenhuisarts.nl/projecten/34/must-protocollen-medische-update-sms-tsunami is wat ik op afstand kan doen.
L. van den Enden
Arts, Rotterdam
Ik mis hier de no-brainer dat wij artsen tegen terroristen zijn die zich onder ziekenhuizen verschansen en deze zo bij een gewapend conflict betrekken.
En de no-brainer dat wij artsen vóór bezoek van het Rode Kruis zijn aan 134 door dezelfde terror...isten gegijzelde burgers, velen gewond en/of zonder noodzakelijke medicatie.