Spannende keuze: Lentis biedt alléén nog complexe ggz aan

Reuring

Kort na de bekenmaking uitten enkele huisartsen uit de regio hun zorgen in de media, zoals tegen RTV Noord. Zij vrezen dat de druk op hen toeneemt. Ook Inter-Psy, een aanbieder van basis-ggz (bggz), gaf aan: ‘We schrikken ervan.’ Zij kunnen ook niet zomaar een blik extra personeel opentrekken. De reuring leidde zelfs tot Kamervragen.

De keuze van Lentis is opmerkelijk. Een jaar geleden, nadat enkele sggz-klinieken (gedeeltelijk) stopten, waarschuwde de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) nog dat de toegang tot complexe ggz op de tocht staat. Bovendien wees de NVvP bij monde van psychiater Marja van ’t Spijker toen op de ‘perverse prikkel in het huidige systeem’ waardoor er instellingen zijn ‘die aan cherrypicking doen’ en ‘alle gecompliceerde patiënten’ – en dus dure – ‘doorsturen naar andere delen van de ggz’. In dat licht bezien, kiest Lentis ervoor om tegen de stroom in te zwemmen.

Beschikbaar

‘Ik zie ook dat het moeilijk is om personeel te krijgen én vast te houden. Dat wordt in de komende jaren alleen maar erger’, zegt psychiater Arjon Glazenborg, werkzaam bij Lentis, onder andere in een kliniek voor ouderen­psychiatrie. ‘Dat vind ik erg spannend: hoe gaan we dat oplossen met elkaar? Dan heb ik liever dat er van de basis-ggz iets afgaat, dan dat dat aan de andere kant gebeurt. Waarmee ik niet de indruk wil wekken dat de lichte ggz geen serieuze ggz is. Alleen, er zijn in de regio meer aanbieders voor de basis-ggz dan voor de complexe ggz. Wil je die beschikbaar houden voor iedereen in de provincie, dan moet je je toeleggen op waar je goed in bent en wat iemand anders niet zo snel zal overnemen. Als iedereen zich blijft richten op de basis-ggz, dan verdring je elkaar. Dan ben je op een verkeerde manier met elkaar aan het concurreren. Dat lijkt me niet wenselijk. Het is sowieso al een rare markt, want iedereen pakt personeel van elkaar af.’

‘Wij kiezen niet voor het geld, maar voor kwaliteit’

Stress

‘Deze keuze is niet helemaal met ons gemaakt. Maar daar wil ik niet te veel kwaaiigheid over hebben’, zegt Trudy Oldenhuis, praktijkhoudend huisarts in Groningen en voorzitter van DokNoord, de belangenbehartiger van huisartsen uit de regio Noord-Drenthe en Groningen. Ze benadrukt dat de samenwerking met Lentis goed is. ‘Als huisartsen willen we natuurlijk het liefst dat de bggz goed loopt, maar wij zien ook de enorme schaarste in personele bezetting in de regio.’ Al met al begrijpt ze de keuze van Lentis wel. Het zijn vooral de ernstige psychiatrische patiënten ‘die niet de hulp kunnen krijgen die ze nodig hebben omdat de crisisdienst vol is, of omdat ze een jaar moeten wachten met persoonlijkheidsproblematiek, die mij als huisarts de meeste stress geven’.

Wachttijden

Volgens Lentis heeft de keuze vooral gevolgen voor nieuwe aanmeldingen en heraanmeldingen van patiënten met lichte en matige problematiek. Die neemt de instelling nu al niet meer aan. Maandelijks ontving de instelling er zo’n veertig tot vijftig. Aan patiënten op de wachtlijst voor deze kortdurende behandeltrajecten zal Lentis ‘een passende behandeling’ aanbieden.

Het is mogelijk dat de wachttijden bij andere bggz-aanbieders hierdoor zullen toenemen. ‘Volgens mij zijn er drie scenario’s’, zegt Oldenhuis. De klachten verergeren. ‘Daarmee krijgen we het als huisarts drukker.’ De klachten blijven stabiel. ‘Die patiënten kunnen dat wachten wel aan.’ Of de klachten verdwijnen. ‘We zien dat problemen zich soms vanzelf oplossen.’ Waar de huisartsen vooral voor vrezen, is dat lichte klachten escaleren waardoor alsnog ggz nodig is. ‘Het is nog een zoektocht hoe we dat gaan aanpakken’. Glazenborg is hier niet zo bezorgd over, want in praktijk ziet hij dit zelden gebeuren. ‘Ik heb er geen cijfers voor, maar mijn intuïtie zegt dat dit wel mee zal vallen’.

Digitale oplossingen

‘Menzis, de preferente zorgverzekeraar, heeft huisartsen wel in een brief geïnformeerd over alternatieven’, zegt Oldenhuis. ‘Maar dat zijn vooral digitale oplossingen en videoconsulten. Dat kan maar een deel oplossen.’ In de regio is veel sprake van achterstanden en laaggeletterdheid, benadrukt ze, vooral in steden als Appingedam, Stadskanaal en Delfzijl. Ook hebben de noordelingen al veel te verduren gehad. ‘Hier spelen natuurlijk de aardbevingskwestie en Ter Apel en nu stopt de bggz weer. Dan denken mensen: wat zijn wij nog waard? Dat sentiment zit onder hun huid, dat begrijpen mensen van buiten de regio vaak niet.’

Oldenhuis verwacht dat er verder nog winst te behalen valt met betere verwijsafspraken. ‘Dat we bijvoorbeeld psychiaters digitaal kunnen consulteren over verwijzingen. Misschien kunnen er dan toch wat minder mensen verwezen worden.’ Ook nemen ze de werkprocessen en verwijsafspraken onder de loep. ‘Zodat de verwijzing gelijk op de juiste plek komt.’ Dat ‘is best ingewikkeld’. ‘Als huisartsencoöperatie DokNoord hebben wij iets meer dan driehonderd aangesloten huisartsen. Dat is best overzichtelijk. Maar de psychologen zijn veel eenpitters en die hebben niet één coöperatie waarmee we afspraken kunnen maken.’ Daarnaast zou het helpen als er eindelijk vaart komt in plannen zoals Welzijn op Recept en mentalegezondheidshuizen, vanuit het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA).

Ommelanden

In de stad Groningen zijn genoeg alternatieven voor patiënten met lichte psychische klachten. Daar zijn Glazenborg en Oldenhuis het over eens. Maar voor de regio daarbuiten, ‘de Ommelanden’, is dat een ander verhaal. Daar zijn amper ggz-aanbieders voor patiënten met lichte en matige problematiek en voor de zware, ingewikkelde psychische aandoeningen is dat helemaal dramatisch. Het is namelijk niet alléén een personeels­tekort, maar óók een verdelingsvraagstuk. ‘Dat vind ik wel ingewikkeld. In de Ommelanden is zoveel hulp nodig, maar daar zijn dan minder zorgprofessionals. Ik wil niet verwijtend klinken, maar als zorgprofessionals moeten we ons ook afvragen waar we mee bezig zijn als we alleen maar daar zitten waar al genoeg zorg is.’

Financieel

‘Onze bestuurder zegt dat het financieel geen verstandige beslissing is’, zegt Glazenborg. ‘Het is wel in overleg met Menzis gegaan. Die heeft er ook belang bij dat het aanbod aan complexe ggz in stand blijft.’ Hij is er gelaten onder. ‘Ik werk nu vijftien jaar in de klinische setting van de ouderenpsychiatrie en ik weet niet anders dan dat er altijd geld bij moet.’ Een woordvoerder van Lentis laat weten dat het een ‘spannende keuze is’. ‘De specialistische ggz is duurder en de indirecte tijd levert minder op, maar de keuze past bij de ziens­wijze van Lentis.’ Glazenborg: ‘Ik durf hier wel van te zeggen: wij kiezen niet voor het geld, maar voor de kwaliteit van zorg.’