Liever rimpels dan littekens
Plaats een reactieRisicos van injecteerbare permanente vullers onderschat
Bij rimpelbehandeling worden permanente vullers gebruikt die nog maar net op de markt zijn. Over mogelijke complicaties op de lange termijn is dan ook nog geen enkele duidelijkheid. Het is zaak om zo snel mogelijk consensus te bereiken over de toepassing van deze middelen en de bijwerkingen en complicaties te registreren.
Sinds de oudheid zoeken mensen al naar manieren om de huid een jeugdige uitstraling te laten behouden. Bekend is het verhaal van Cleopatra VII die in ezelinnenmelk baadde, of het nu op waarheid berust of niet. Sinds het begin van de 20ste eeuw wordt bij de pogingen om de gevolgen van veroudering van de huid tegen te gaan en zo de ware biologische leeftijd op zn minst te verhullen, ook een beroep gedaan op de moderne medische wetenschap. Vooral het verminderen van rimpels in het gezicht kan hierbij op grote belangstelling rekenen. Tegenwoordig vindt men het, ook in Nederland, vrij normaal om als de leeftijd vordert een of meer antirimpelbehandelingen te ondergaan. Deze gedachte wordt nog versterkt door de ruime aandacht die de media hieraan geven.
Met wisselende mate van succes worden verschillende methoden toegepast om rimpels te bestrijden. Sommige zijn evenals de facelift, puur chirurgisch van aard, terwijl andere berusten op de resurfacing van de huid door middel van applicatie van etsende stoffen of laserstralen. Voorts worden plaatselijk werkzame, medicinale stoffen geïnjecteerd, zoals botulinetoxine, die de spier die de rimpel veroorzaakt, tijdelijk verlamt.
Sinds enige decennia is het therapeutisch arsenaal uitgebreid met injecteerbare, opvullende stoffen, waarvan een toenemend aantal op de Europese markt verschijnt (overzicht). Deze vullers worden in de subcutis onder de rimpel geïnjecteerd, waar ze op mechanische wijze de bovenliggende huid onder-steunen en zo de rimpel laten verdwijnen. De vullers worden ook gebruikt om het inzakken van de huid als gevolg van een vermindering van volume van de onderliggende weke delen te corrigeren. Deze vermindering kan het gevolg zijn van de normale veroudering, maar kan ook optreden als gevolg van een niet-fysiologisch proces, bijvoorbeeld als gevolg van de tripeltherapie tegen HIV.1 Hoewel ze voornamelijk worden toegepast in het gelaat, kunnen de vullers over het gehele lichaam subcutaan worden geïnjecteerd. Op basis van hun werkingsduur worden ze onderverdeeld in drie groepen:
- resorbeerbare of kortwerkende vullers, die door het lichaam worden afgebroken en een effect hebben van maximaal enkele maanden, bijvoorbeeld collageen en het non-cross-linked hyaluronzuur;
- semi-permanente of middellang werkende vullers die ook afbreekbaar zijn, maar doorgaans een effect hebben van zes maanden tot een jaar; voorbeelden zijn het crosslinked hyaluronzuur en polyvinylalcohol 8 procent;
- permanente of langwerkende vullers die niet door het lichaam worden afgebroken of die componenten bevatten die altijd aanwezig blijven in het geïnjecteerde gebied; voorbeelden: siliconenolie en polyalkylimide 4 procent.
Niet te voorspellen
In Nederland worden de verschillende injecteerbare vullers net als borst-prothesen vaak als een endoprothese op de markt gebracht. Ze beschikken minimaal over een simpel CE-keurmerk. Bijgevolg zijn er vaak marginale dierexperimentele en klinische data voorhanden over de veiligheid van deze producten op korte termijn.2 Niet voor alle vullers zijn echter adequate data aangaande de veiligheid op langere termijn beschikbaar. Bovendien zijn de meeste vullers zo kortgeleden geïntroduceerd dat er geen enkele voorspelling valt te doen over de resultaten, complicaties en bijwerkingen op de lange termijn.
Bij de resorbeerbare vullers is dit niet zon probleem. Immers, de werkzame stoffen van die vullers zijn meestal hooguit anderhalf jaar in het lichaam aanwezig en de kans op complicaties op de lange termijn lijkt dan ook gering. De tot nu toe bekende complicaties op de kortere termijn zijn voornamelijk infecties en - vooral bij dierlijke producten - overgevoeligheidsreacties, die met symptoombeperkende middelen kunnen worden behandeld in afwachting van het moment dat de stof door het lichaam is afgebroken.
Zwitserse ban
Na een injectie met permanente vullers kunnen er op de langere termijn chronische cellulitis of infecties, granuloomvorming, excessieve kapselvorming rond de geïnjecteerde stof, en migratie ervan optreden. Uit eigen observatie bleek ons dat secundaire behandelingen in de buurt van de geïnjecteerde, permanente stof tot infectie kunnen leiden. Omdat deze vullers, zoals de naam al aangeeft, permanent als corpus alienum in het lichaam aanwezig blijven, zijn ze minder toegankelijk voor conservatieve therapie in geval van zulke complicaties. In het gunstigste geval verdwijnen de symptomen na adequate chirurgische verwijdering van het corpus alienum, maar vaker leiden de complicaties tot de moeilijke en nauwelijks corrigeerbare klinische dilemmas die al uitgebreid bekend zijn na het gebruik van siliconen olie als vuller.3 Zelfs als de complicatie chirurgisch kan worden behandeld, kan dit tot zeer ontsierende littekens leiden. Dit bracht het Zwitserse Bundesamt für Gesundheit, de Zwitserse vereniging voor dermatologie en venereologie en de Zwitserse vereniging voor esthetische geneeskunde ertoe om gezamenlijke de niet-resorbeerbare injecteerbare vullers voor cosmetische doeleinden in de ban te doen.4-6
Naar een consensus
In Nederland bestaat momenteel geen breed aanvaarde richtlijn voor het al dan niet, dan wel veilig toepassen van de verschillende injecteerbare vullers. De afwegingen hierbij worden nog volledig overgelaten aan de verantwoordelijkheid van de behandelend arts. Ook ontbreekt een nationale registratie van bijwerkingen en complicaties van injecteerbare vullers. De Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie werkt weliswaar aan een dergelijke richtlijn en registratie, maar constateert dat niet alleen plastisch chirurgen, die ruime ervaring hebben met de vormgeving van het menselijk lichaam, de indicaties daartoe en de behandeling van de complicaties ervan, in de behoefte naar verjonging voorzien. Ook basisartsen, huisartsen, huidartsen en andere specialisten passen deze vorm van rimpelbehandeling toe, in verschillende omstandigheden en met een wisselende mate van klinische follow-up.7 Ook hun inbreng is wenselijk om te komen tot een breed gedragen consensus. Sommigen van hen zijn lid van de Vereniging van Artsen voor Rimpelbehandeling, maar velen werken dermate geïsoleerd dat hun inbreng nog wordt gemist. Daardoor is ook onvoldoende bekend of, en in hoeverre, deze collegas in staat zijn de claims en beloften die de diverse vullers in zich zouden verenigen, op waarde te kunnen schatten. Worden de potentiële gevaren van het injecteren van een permanente corpus alienum onderschat, dan stellen zij hun patiënten wellicht onbedoeld bloot aan een dubieuze behandeling. Het is derhalve niet alleen in het belang van de behandelde patiënt, maar ook in dat van de behandelend arts dat ook in Nederland door een discussie onder alle artsen die injecteerbare vullers gebruiken, een consensus wordt bereikt waaraan eenieder duidelijkheid kan ontlenen.
Dr. R.B. Karim, plastisch chirurg, afdeling Plastische, Reconstructieve en Handchirurgie, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis te Amsterdam
Dr. J.J. Hage, plastisch chirurg, afdeling Plastische en Reconstructieve chirurgie, Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Amsterdam
Beide auteurs zijn bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie, Handchirurgie, Reconstructieve en Esthetische Chirurgie
Correspondentieadres: Dr. R. B. Karim,
.
SAMENVATTING
- Momenteel worden injecteerbare, permanente vullers toegepast die slechts kort op de markt zijn.
- De CE-markering van deze vullers impliceert niet dat er adequate klinische data voorhanden zijn die de claims en beloften inzake deze vullers ondersteunen.
- Duidelijkheid over de mogelijke complicaties op de lange termijn na injectie in het menselijk lichaam ontbreekt.
- De complicaties na injectie van siliconenolie vormen een niet te veronachtzamen waarschuwing.
- Alle artsen die dergelijke vullers toepassen, moeten komen tot een breed gedragen consensus omtrent de toepassing van deze vullers en een nationale registratie van bijwerkingen en complicaties.
Referenties
1. Talmor M, Hoffman LA, LaTrenta GS. Facial atrophy in HIV-related fat redistribution syndrome: Anatomic evaluation and surgical reconstruction. Ann Plast Surg 2002; 49: 11-8. 2. Lemperle G, Morhenn V, Charrier U. Human histology and persistence of various injectable filler substances for soft tissue augmentation. Aesth Plast Surg 2003; 27: 354-66. 3. Rohrich RJ, Potter JK. Liquid injectable silicone: is there a role as a cosmetic soft-tissue filler? Plast Reconstr Surg 2004; 113: 1239-41. 4. Bundesamt für Gesundheit Bern, Switzerland. Bulletin 17-316: Empfehlungen betreffend nicht-resorbierbare Füllmaterialen zur Faltenkorrektur durch Unterspritzung (
http://www.swissmedic.ch/files/pdf/04_2002.pdf
(accessed February 12, 2005)). Swissmedic Journal 2002; 1: 245. 5. Swissmedic. Nicht resorbierbare Injektionspräparate zur Faltenkorrektur - Stand 30.11.2002 (
http://www.swissmedic.ch/files/pdf/02_2003.pdf
(accessed February 12, 2005)). Swissmedic Journal 2003; 2: 92-3. 6. Maillard G-F. Medical alert: facial wrinkles - injectable filler materials. Plast Reconstr Surg 2005; 115: 337-8. 7. Rapport Inspectie voor Gezondheidszorg, Den Haag, september 2004: Kwaliteit en Veiligheid in particuliere klinieken voor de somatische zorg: Lichte verbetering zichtbaar.
Klik hier voor het PDF-bestand van dit artikel
, Bundesamt für Gesundheit Bern.
, Swissmedic Journal
- Er zijn nog geen reacties
