‘Hoe meer druk op de ketel, hoe effec­tiever ik word’

Het antwoord op die vraag heeft hij rap paraat. ‘Ik sta altijd aan, vanaf het moment dat ik ’s ochtends opsta. Ik besteed mijn tijd krankzinnig efficiënt. Hoe meer druk op de ketel, hoe effectiever ik word.’ Stralende blik: ‘Ik heb zo veel zin in de komende jaren. Er zijn nog zoveel problemen op te lossen wat de zorg betreft. Daar kan ik bijna onrustig van worden, in positieve zin. Met vakantie heb ik bijvoorbeeld niet zo veel. Er moet nog zoveel gebeuren. Als ondernemende zorgverlener ben je dan een kind in de snoepwinkel. Eén voordeel van mij: ik heb nooit een tekort aan plannen.’

‘We hebben echt meer onder­nemende zorg­verleners nodig’

Vangnet na vangnet

Hij is nog een zoekende 34-jarige, vindt hij. ‘Ik vind het onwijs interessant om op macroniveau met de zorg bezig te zijn. Via onderwijs, wetenschap, bestuur en beleid én ondernemerschap. En dan bedoel ik ondernemen in brede zin, want ondernemen kan ook indirect goede zorg verlenen zijn. Ik ben nog zoekende van welke van die facetten ik de meeste energie krijg en wat de meeste impact heeft.’

Leenstra noemt zichzelf ‘een zevenvinkjes-plus’, verwijzend naar de terminologie van auteur Joris Luyendijk die mensen die alles mee hebben qua herkomst, opleiding en geslacht aanduidt als ‘zeven vinkjes’. Hij komt volgens eigen zeggen uit een ‘warm nest’ met hoogopgeleide ouders en drie ‘zusjes die als vriendinnen zijn’. Versleet als rebelse puber uit ’t Gooi drie middelbare scholen, maar eindigde alsnog op de universiteit dankzij ‘vangnet na vangnet na vangnet’. Het besef ‘dat ik het makkelijk heb gehad’, maakt dat hij zich geroepen voelt om ‘ervoor te zorgen dat anderen het beter krijgen – of net zo goed krijgen’, om iets terug te willen doen voor de maatschappij.

Verslavend mooi

Die intrinsieke motivatie stond ook aan de basis van zijn keuze voor het huisartsenvak. Hij leek eerst, in navolging van zijn vader die neurochirurg is, het heelkundepad in te slaan. Maar nadenkend over de vraag waarom hij zo had genoten van zijn aniosschap, kwam hij tot de conclusie dat hij vooral ‘de nachtkastjes van de patiënten op de afdeling zo leuk vond’, die kastjes waar ‘een stukje van hun leven staat’. ‘Een voetbalsjaaltje, bonsaiboompje, ­kruiden voor in het ziekenhuiseten. Dat is een aanknopingspunt voor een gesprek bij visites lopen. Die goeie gesprekken, even echt menselijk contact, dát vond ik leuk. Dan moet je niet gaan opereren.’

Tijdens zijn promotiejaren richtte hij zijn eerste bedrijf Schok & Pomp op, dat EHBO-cursussen aanbiedt en inmiddels jaarlijks meer dan tienduizend mensen traint. ‘Dat bedrijf is mijn kindje, waar het allemaal mee is begonnen. Door Schok & Pomp merkte ik dat je met ondernemen ook iets kunt bereiken. De grootste kick was en is nog steeds als mensen een berichtje sturen ‘drie weken na de cursus moest ik reanimeren en het is gelukt’.

‘Ik wilde ruimte houden om op een andere manier aan de zorg bij te dragen en tegelijkertijd ook met die nachtkastjes bezig te zijn.’ In het huisartsenvak komt dat voor hem samen, op dit moment als waarnemer voor drie dagen in de week. ‘Schok & Pomp deed mij inzien: wow, het is echt mogelijk dat, als je een bepaald idee hebt, je in dit land echt iets kan veranderen. Het kan écht. Dat is verslavend mooi.’

Ook naar een klein gebleven project als MAV (Medisch Assistent Verpleegzorg, zie kader) kijkt hij met die mix van verwondering en voldoening. ‘Voor MAV keken we naar het potentieel van uit het buitenland gevluchte ­artsen en van coassistenten met een wachttijd. En trokken een lijntje van die overcapaciteit in de zorg naar de ondercapaciteit in de ouderenzorg. Zij kunnen zo betaald in de zorg werken en de Nederlandse zorg leren kennen. ­Stiekem is het mijn droom dat deze artsen en co’s hierdoor gek worden op de ouderenzorg en zo voor de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde kiezen. Maar dat je zoiets met elkaar bedenkt, een website bouwt, een niet bestaande titel voor hun functie verzint en dan, klats: het lukt. Dat is waanzinnig mooi.’

Opa’s lijfspreuk

Ook in zíjn leven mislukken dingen en loopt hij deuken op, nuanceert hij. Neem het project Huisartsvoorvluchteling (zie kader), ‘een mooie mislukking’. ‘Het aantal huisartsen dat zich aanmeldde, is op de vingers van één of twee handen te tellen. Dat initiatief was achteraf niet nodig. Op de een of andere manier wisten Oekraïense vluchtelingen toch wel een huisarts te vinden.’ Ook was hij twee jaar zonder resultaat bezig om een duurzame oplossing te vinden voor de ‘duizenden plastic dopjes’ die huisartsen na gebruik op hun otoscoop weggooien. Hij kan makkelijk over dat soort dompers heen stappen. ­‘Binnen een uur. Ik leer van alle projecten. Een element van het ene project pas ik weer toe bij een ander project.’

‘Ik heb de mazzel dat ik niet in alles geweldig ben’

Van een andere orde was de teleurstelling die hij voor zijn kiezen kreeg toen dit jaar zijn plan sneuvelde om in Hilversum een nulpraktijk te starten met een huisarts-­internist, met als bedoeling allerlei andere zorgverleners bij die anderhalvelijnspraktijk te betrekken. Vanwege de juridische afwikkeling waar hij nog in zit, wil hij er weinig over kwijt. Uit wat hij wel zegt, valt op te maken dat zittende huisartsen volgens hem niet meewerkten aan de komst van een nieuwe praktijk. Voor het eerst in het gesprek stokt de spraakwaterval, zoekt Leenstra naar woorden. ‘Ik ben daar kapot van. Dat er zo wordt omgegaan met jonge collega’s die niets liever willen dan een goede praktijk opzetten in een stad waar plek is. Maar ik kom er wel weer overheen. Mijn opa’s lijfspreuk was “geef niet op” en dat zit in mijn DNA.’

Wat hem ook helpt: geen perfectionist wezen. ‘Ik heb de mazzel dat ik niet in alles geweldig ben, maar op veel vlakken ruim voldoende. Ik vind een 6 of een 7 prima. Daardoor heb ik veel incasseringsvermogen en kan ik iets makkelijk loslaten als het niet werkt. Als je niet rigide maar flexibel bent in je denken, en dat is denk ik het belangrijkste, willen mensen met je samenwerken en kun je goed in een team werken. De successen in al die ondernemingen komen echt maar voor een heel klein gedeelte door mij. Geen van de dingen die ik heb gedaan, heb ik alleen gedaan, maar altijd in teamverband. Ik heb een ruim voldoende voor creativiteit, maar daar ben je er niet mee. Het gaat om de combinatie van creatief zijn, teamspeler zijn én leiderschap kunnen tonen. Niet door dominant te zijn, maar juist door goed te kunnen luisteren.’

Daadkracht

Leenstra denkt de ‘rode draad’ te hebben gevonden die bepaalt of een project slaagt of niet, vertelt hij met een grijns. ‘Ik heb een niet-wetenschappelijke, zelfverzonnen n=1-formule van vier letters: UBID. U keer B keer I keer D is de kans op succes voor een zorgproject. U staat voor de mate van urgentie. Lekke rollatorbanden oplossen is minder urgent dan bijvoorbeeld bloeddonoren werven. ­
B staat voor je bereik, je netwerk. Ik heb meer dan vijftienduizend volgers op LinkedIn, dus ik kan zelf snel mensen vinden. Je I is de impact. Als je iets vindt wat ervoor zorgt dat er nooit meer lekke rollatorbanden zijn, heeft het weer meer impact dan wanneer je slechts tien bloeddonoren vindt. De D is het belangrijkste. Die is van daadkracht. Dat gaat over het doorzettingsvermogen en de wil om er wat van te maken. Ik zag bij mislukkingen dat de som van die factoren te laag was. Bij de successen waren er altijd wel twee of drie factoren die eruit sprongen. Bijvoorbeeld bij Prullenbakvaccin, dat we in een weekeinde hebben gebouwd en waar amper een euro mee was gemoeid.’

Hij zou graag willen dat artsen die daar interesse in hebben, al vanaf hun studiejaren meer tijd en ruimte krijgen om klinisch werken te combineren met ‘anderszins nuttig bezig zijn’. Hij noemt het voorbeeld van een arts die naast haar baan in een verpleeghuis één dag in de week werkt bij een bordspellenfabrikant, waar ze een bordspel ontwerpt om contact te leggen met ouderen met beginnende dementie. ‘Dat is toch prachtig en nuttig? Het gaat bij de studie en medische vervolgopleidingen alleen maar over een wetenschapsdag, niet over een ondernemersdag. Ik zou willen dat er een MOTC komt, een medische ondernemingstoetsingscommissie, waar je een idee naartoe kunt sturen voor een ondernemerspremie.’

Hij buigt voorover naar de microfoon. ‘Ik wil de boodschap meegeven dat we echt meer ondernemende zorgverleners nodig hebben, die met out of the box-oplossingen komen voor problemen in de zorg. Ik zie liever zorgverleners die probleemeigenaar zijn, die de taal spreken en die echt intrinsiek gemotiveerd zijn iets oplossen, dan de suède-­gespschoenenmannen van de Zuidas. Het moet echt vanuit de beroepsgroep zelf komen.’