Het einde van polio volgens Bill Gates

Bill Gates was in Nederland. Hij sprak kort tijdens een bijeenkomst bij het Tropeninstituut in Amsterdam. Polio zal na 2016 de wereld uit zijn, hoopt hij. Daarna zal zijn stichting zich richten op het uitroeien van malaria en andere ziektes.

Bill Gates, filantroop en oprichter van Microsoft had het dinsdag maar druk. Zo sprak hij overdag met jonge sociale ondernemers, hield hij ’s avonds een toespraak voor de Europese wetenschapsministers in het Rijksmuseum, en was hij tussendoor te gast bij het paneldebat ‘From Innovation to Impact’, georganiseerd door het Tropeninstituut, KNCV Tuberculosefonds en de Bill & Melinda Gates Foundation.
Tijdens dat ‘debat’ spraken vertegenwoordigers uit wetenschap, hulporganisaties en bedrijfsleven met elkaar over volksgezondheid en voedselveiligheid – een echte discussie werd het niet.

Gates was dan ook niet gekomen om de ultieme oplossing te brengen. Op een vraag uit het publiek naar zijn mening over zaadveredeling, antwoordde hij droogjes: ‘Mijn moeder geloofde altijd in groente.’ Om te vervolgen: ‘Maar de meeste mensen in ontwikkelingslanden eten vooral graan. Het is belangrijk om te variëren, al is het maar een klein beetje. Dat brengt al vooruitgang.’ Meer serieus ging hij in op een vraag over de ‘inhaalrace’ van tbc, die in cijfers wereldwijd hiv heeft ingehaald. Gates onderstreepte het belang van het beëindigen van tuberculose. ‘We hebben nieuwe middelen nodig. In India en Indonesië zijn de aantallen toegenomen. Dat kan het gevolg zijn van verbeterde data, maar we moeten ons ook hard maken om de ziekte te stoppen. We hebben te maken met resistentie, mensen moeten lang hun medicijnen slikken, het is dus niet makkelijk. Gelukkig zijn ook nieuwe medicijnen in de pijplijn. Je ziet ook dat China goed bezig is. Ik heb er veel vertrouwen in.’

Om dat laatste ging het bij Gates, hij wilde graag een optimistisch verhaal vertellen. Zo noemde hij polio, ‘na de pokken de tweede ziekte die uitgeroeid gaat worden’. De afgelopen jaren waren er nog enkele gevallen in Afghanistan en Pakistan. Gates zei te verwachten dat in 2016 de laatste poliopatiënt zal worden behandeld. ‘En dan wachten we drie jaar, om te zien of dat ook echt zo is. Daarna kunnen we onze fondsen inzetten voor het uitroeien van andere ziekten zoals malaria.’

Afgelopen september hebben de Verenigde Naties nieuwe afspraken gemaakt, de ‘sustainable development goals’, om onder meer armoede, ongelijkheid en klimaatverandering tegen te gaan. Volksgezondheid en voedselveiligheid vallen onder die nieuwe doelen. De Bill & Melinda Gates Foundation geeft miljarden uit aan de bestrijding van armoedeziektes, zoals tuberculose, hiv en malaria. Maar de stichting financiert ook veel landbouwprojecten. ‘Voeding en gezondheid gaan hand in hand’, stelde Bill Gates vast. ‘Alle landen die ooit welvarend zijn geworden, hebben dat gedaan door een verbeterde landbouw. Dat is een noodzakelijk element.’

Het debat met onder meer Louise Fresco, Frank Cobelens en Hanneke Schuitemaker werd voorafgegaan door de Zweedse arts en statisticus Hans Rosling over vorderingen die zijn gemaakt op het gebied van voedselveiligheid en volksgezondheid. En die vorderingen zijn er volop, betoogde Rosling overtuigend aan de hand van een wervelende datavoordracht. Volgens de data-expert, tevens hoogleraar internationale gezondheid, kloppen ‘onze’ veronderstellingen over vooruitgang niet. Termen als ontwikkelingslanden versus ontwikkelde landen passen niet langer in deze tijd. ‘Dat klopte in de jaren zestig, maar nu niet meer. Het loopt nu door elkaar.’

Kort gezegd; het gaat een stuk beter met de wereld dan we denken. Een goede graadmeter, volgens Rosling, is om simpelweg te kijken naar het aantal kinderen per vrouw. Dat waren er in 1966 nog vijf, nu minder dan tweeënhalf. ‘Een grootse verandering.’

Ja, natuurlijk zijn er nog steeds veel mensen die leven in extreme armoede. ‘De allerarmsten wonen in de gebieden die het meest afgelegen liggen.’ Rosling wil dat ook niet ontkennen.

Maar – door innovaties als vaccinaties, voorbehoedsmiddelen, verbeterde hygiëne en watervoorziening ‘kunnen we tien keer meer gezondheid leveren voor dezelfde prijs.’

Niet alleen zouden we wel wat minder pessimistisch mogen zijn over de wereld, ook moeten we anders leren kijken, stelt Rosling. Alleen dán kun je de uitdagingen begrijpen die er onherroepelijk aankomen – straks, wanneer de wereldbevolking is gestegen naar 11 miljard mensen.

Marieke van Twillert