Bijna-doodervaring als galgenhumor

Pim van Lommels boek over bijna-doodervaringen, Eindeloos bewustzijn, is een onverwachte bestseller, met inmiddels zo’n zestigduizend verkochte exemplaren. Dit succes overschaduwt een ander en zeer opmerkelijk boekje over dezelfde ‘ervaring’, een novelle van de vorig jaar overleden Kurt Vonnegut. ‘Mijn eerste bijna-doodervaring was een ongeluk, een verknoeide verdoving tijdens een drievoudige bypass. Ik zou me nooit hebben geleend voor een dergelijke riskante expeditie als ik er al niet een had overleefd’, aldus de openingsregels. Maar hij heeft de smaak te pakken en wil vaker via ‘de blauwe tunnel’ naar het hiernamaals. Dit alles dankzij ‘gecontroleerde’ injecties die dr. Jack Kevorkian krijgt toegediend in de ‘letale injectie-inrichting’ in Huntsville, Texas.

Vonnegut benut de hemeltijd voor interviews, veelal met Bekende Dode Amerikanen, maar ook met iemand als Sir Isaac Newton. Die staat - indachtig de ware wetenschapper - bijna altijd naast Petrus aan de hemelpoort, nieuwsgierig als hij is naar hoe de blauwe tunnel is en hoe die werkt. Maar bij hem speelt ook het klassieke jalousie de métier: ‘Hij vergeeft het zichzelf niet dat hij de evolutieleer aan Darwin, de bacteriologie aan Pasteur en de relativiteitstheorie aan Einstein heeft overgelaten. “Ik moet wel doof, stom en blind zijn geweest dat ik daar zelf niet op ben gekomen (…). Het was toch zo klaar als een klontje?” Ook een illuster type als Adolf Hitler dwaalt er rond: ‘Ik heb net als ieder ander mijn tol betaald’. Hitler in de hemel? ‘De hel bestaat namelijk niet’, fluistert Shakespeare vertrouwelijk.

Hoewel grotendeels anekdotisch en fragmentarisch komen in dit boekje wezenlijke vragen aan bod, zoals of de dood een toestand of een ervaring is die je verandert. Vonnegut liet al eerder iemand over de grens van de dood stappen en terug, en wel in zijn onlangs herdrukte meesterwerk Slachthuis vijf, over de hel van de bombardementen op Dresden. God zegene U, dr. Kevorkian is korter, losser, maffer. Verdienen zijn experimenten navolging? Van Vonnegut mag de lezer het proberen, maar ‘u loopt de kans dat de wispelturige Petrus, als hij in een slechte bui is, u er nooit meer uitlaat. Bedenk hoeveel verdriet u uw vrienden en verwanten zou doen als u, door de hemelpoort te passeren om bijvoorbeeld Napoleon te spreken, in feite zelfmoord zou plegen.’ << Frans Meulenberg

Kurt Vonnegut. God zegene U, dr. Kevorkian. Meulenhoff, 80 blz., 13,90 euro.