Misleiding toegestaan? - Column KNMG

Han Willems, beleidsadviseur KNMG

Daar gaat ie weer, dacht ik toen ik onderstaand bericht in een nieuwsblad onder ogen kreeg. Lees mee en huiver.

‘Niet altijd worden de werkelijke oorzaken van uw rug-, nek-, en hoofdpijn en andere klachten even duidelijk voor u in beeld gebracht. Een scan met …. doet dit wél. (Naam bedrijf) heeft de beschikking over een unieke scanner, waarmee afwijkende spierspanningen direct zichtbaar worden gemaakt. Deze zijn het gevolg van zenuwstelselblokkades.’ En dan volgt de belofte dat men die blokkades effectief verwijdert. En dat het ‘niet gaat om bestrijding van de symptomen van een klacht, maar om het aanpakken van de oorzaak’. Het bericht eindigt met de aanmoediging: ‘Als de scan tot een vervolgconsult leidt, dan vergoeden de meeste ziektekostenverzekeringen de kosten geheel of gedeeltelijk als u aanvullend verzekerd bent. U heeft hiervoor geen verwijzing nodig van uw huisarts.’

Het is een van de vele niet wetenschappelijk onderbouwde gezondheidsclaims die ik de afgelopen weken weer in de media zag passeren. En er is meer. Overbodige vitamines die ‘extra energie’ (?) geven, dozen vol met cimicifuga racemosa om overgangsklachten te bestrijden, et cetera. Het aantal websites dat via alternatieve routes zelftestjes aanbiedt die niet aan kwaliteitscriteria zijn getoetst, groeit met de dag. Wilt u weten of u hiv heeft? Uw lever testen, uw nieren, of weten wat er in uw genen staat? U zegt het maar en het is er.

Wordt het geen tijd om aan dit soort misleidende informatie en riskante testen paal en perk te stellen? Wie eigent zich het probleem toe? Patiënten stellen hun vertrouwen in ongekwalificeerde tests en overbodige of niet werkzame middelen. Huisartsen worden onnodig belast met onbegrepen of onjuiste uitslagen. Dat alles kost geld. En wie dat op tafel legt, is eigenlijk niet eens zo relevant.

Wat het ongekwalificeerde internetaanbod betreft is er mogelijk wat licht aan de horizon. De KNMG en Diagned hebben het probleem van de ongekwalificeerde zelftests onder de aandacht van het ministerie van VWS gebracht. Daar is nu toegezegd dat men een en ander gaat onderzoeken. Prima. En hopelijk blijft de vaart erin. Ook wordt via ZonMW gewerkt aan de ontwikkeling van een multidisciplinaire richtlijn om preventief aanbod op kwaliteit te kunnen toetsen. De KNMG zal van harte meewerken aan de verspreiding en het gebruik van zo’n instrument.

Maar intussen maakt niemand zich druk om die winkels vol met overbodige producten die niet doen wat ze beloven. En wie overtuigt de zorgverzekeraars dat ze moeten stoppen met het aanbieden of vergoeden van niet werkzame ‘preventie’, zoals die jaarlijkse ongerichte medische check-up? VWS vindt dat niet interessant, want ‘het is de eigen verantwoordelijkheid van de burger en kosten dragen de mensen zelf’. Dat laatste is helaas niet zo. Er zijn vervolgkosten en ongewenste bijwerkingen. De blijmoedige opmerking ‘dat de huisarts niet meer hoeft te worden ingeschakeld’ is misleidend en geeft mensen een vals gevoel van veiligheid. Bewuste misleiding is strafbaar, dacht ik. Misschien moeten we dat uitgangspunt eens wat strenger gaan toepassen.

Reageren kan op www.knmg.nl/columns