Wishful-thinking-infiltraat

Column Uitbraak

Liegt u wel eens over uw patiënten tegen andere specialisten? Of laat u uw arts-assistenten wel eens liegen? Niet? Ook niet telefonisch tegen ondersteunende specialisten? Zelfs niet onbewust?

Er zijn meerdere redenen om een arts-microbioloog te bellen: voor uitslagen, voor overleg, voor advies, en soms voor medeplichtigheid. Telefonisch adviseren, in het bijzonder van mensen die je niet persoonlijk kent, vereist zijn eigen technieken en kent zijn eigen valkuilen. Je leert bijvoorbeeld al snel dat een uitspraak als ‘de patiënt heeft koorts en is dyspnoïsch’ niet automatisch betekent dat de collega aan de andere kant van de lijn de patiënt die dag ook daadwerkelijk heeft gezien. Dat moet je dus expliciet navragen.

Intussen oefen je geduld op minder adequate coassistenten, die vragen stellen als: ‘We hebben een patiënt die ceftriaxon i.v. krijgt en we willen over op iets oraals, wat moeten we geven?’ (Voor de duidelijkheid: de voorgaande zin is dan geen onderdeel van een vraag waarin bijvoorbeeld de reden voor de ceftriaxon i.v. wordt gemeld, maar de gehéle vraag.)

Een belangrijke categorie consulten is die van koorts en verdenking sepsis bij een opgenomen patiënt. Het liefst heeft iedereen dat koorts wordt veroorzaakt door een ziekenhuispneumonie, want die kun je – zonder verder iets te doen – met alleen antibiotica behandelen. Een darmperforatie of een naadlekkage zijn veel vervelender verklaringen. Ik zou een euro moeten vragen voor elk ‘beginnend infiltraat op de X-thorax’ dat nooit een echt infiltraat wordt; zeg maar het ‘wishful-thinking-infiltraat’. Het onaangenaamst zijn echter de gesprekken met beginnende arts-assistenten wier baas opdracht heeft gegeven een antibioticum te starten en maar met de microbioloog te overleggen welke precies. Als je het er niet mee eens bent dat er überhaupt met antibiotica wordt gestart en weigert iets te noemen, moet hij of zij opnieuw overleggen met de baas, met het verschrikkelijke gezichtsverlies van dien. Er wordt dus nogal wat in de strijd gegooid om maar de naam van een middel los te krijgen.

30 procent is
‘waar binnen een bepaalde, variabele foutmarge’

Zelf ga ik ervan uit dat ongeveer 70 procent van wat beginnende arts-assistenten me vertellen waar is. De overige 30 procent is ‘waar binnen een bepaalde, variabele foutmarge’. Het jaar dat ik zelf zaalarts/SEH-arts was in een perifere kliniek moest ik namelijk de waarheid ook regelmatig een foutmarge meegeven. Zo was het in die tijd nog bijzonder moeilijk om een spoed-CT te regelen. De radiologen leken er een sport van te maken hun scans vrij te verklaren van klinische implicaties en daarmee waren spoed-CT’s onnodig; soms leken ze beter te weten wat de aanvragers met hun uitslagen zouden doen dan de aanvragers zelf. Het leven werd een stuk makkelijker zodra je doorhad om welke symptomen ze absoluut niet heen konden. Ook het regelen van intercollegiale consulten bij specialisten vereiste een doordacht plan, aangezien dezen zich daar regelmatig met man en macht (en hard geblaat) onderuit probeerden te wurmen. Zelfs mijn eigen bazen hadden wel eens een creatieve versie van de werkelijkheid nodig, in het bijzonder als ze via mij trachtten uit te vechten waar een patiënt opgenomen moest worden.

Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten, zullen we maar zeggen. En de jongere versie van mezelf in gedachte houdend, is die 30 procent misschien nog wel laag ingeschat.

Miquel Ekkelenkamp is arts-microbioloog en schrijver (onder de naam Bulnes)

Meer bijdrage in van de column Uitbraak