Buren

Buren

In een vervallen krot naast onze praktijk wonen, op onregelmatige basis, twee verlopen mannen. Het gebouw is een restant van een uitbetaalkantoor van de dienst Sociale Zaken. Tot een paar jaar terug was dat één van de gebouwen waar de onderstandstrekkers tweewekelijks hun bedrag aan overheidssteun konden ophalen. In Nederland heet het bijstand, hier wordt het onderstand genoemd. Een groot percentage van onze patiënten bestaat uit onderstandstrekkers, hoewel een aanzienlijk aantal van hen de afgelopen jaren naar Nederland is verhuisd.

Op de dagen dat werd uitbetaald, was het altijd een drukte van jewelste. Er stonden ‘s morgens vroeg al lange rijen mensen, van wie de laatste pas aan het begin van de middag naar huis ging. Dat lange wachten gaf wel eens aanleiding tot conflicten en ruzies, niet zelden aangewakkerd door de meegebrachte rum. Soms ging er iemand tijdens het lange wachten onderuit. Het is natuurlijk ook niet niets om een paar uur in de hete zon te staan wachten op je beurt. Frequent bereikten ons in die tijd verzoeken om een briefje voor Sociale Zaken dat die en die wegens al dan niet aanwezige aandoeningen niet in staat was zolang in de rij te staan. Met toestemming van ons kon iemand anders permissie krijgen om het begeerde geld namens de belanghebbende in ontvangst te nemen.
De lezer zou schrikken als hij of zij wist om welke bedragen het ging. Die bedragen zijn in de loop der jaren weinig aangepast. Als je weet dat de kosten van levensonderhoud op Curaçao gemiddeld ongeveer tweemaal zo hoog zijn als in Nederland maakt een kleine rekensom duidelijk dat leven van een uitkering bepaald geen vetpot was en nog steeds niet is. Een moeder moest met een stuk of drie kinderen van nog geen vierhonderd gulden per maand zien rond te komen, alles inbegrepen. De subsidie voor een kind is acht gulden per week.

Enkele ondernemers zagen een gat in de markt en zo verschenen er bij het uitbetaalkantoor stalletjes waar limonade en niet te vergeten pastechi - pasteitjes - werden verkocht. Er werden ook radio’s meegenomen, zodat er wat muzikale omlijsting was bij het lange wachten. Het was wel gemakkelijk dat de dokter bij de hand was. Misschien was het wel niet voor niets dat het gebouw vlak naast de praktijk stond, want een dergelijke combinatie werd op meer plaatsen aangetroffen. De lange wachttijd werd soms gecombineerd met een bezoek aan de dokter. Het was op die uitbetaaldagen dan ook altijd extra druk in de praktijk.
Toen de zaak werd gemoderniseerd, kwam er een einde aan de kleurrijke taferelen en was het gedaan met het lange wachten in de zon. Voortaan kregen de mensen een cheque die ze konden gaan innen bij het postkantoor. De rijen verplaatsten zich daar naartoe.

Met het stoppen van de uitbetaling raakte het gebouwtje in het ongerede en langzamerhand werd het gesloopt. De deuren, de ramen en het dak verdwenen grotendeels en ratten en insecten kregen er vrij spel. Zwervers en chollers (drugsverslaafden) zochten er hun toevlucht. Intussen werd de berg vuilnis in en rond het vervallen gebouw almaar groter.
In die toestand kreeg het nieuwe bewoners: Chichi en John. De eerste een psychotische alcoholist, de tweede een defectschizofreen. John was vijfentwintig jaar geleden gevaarlijk, maar nu is hij nauwelijks meer in staat een vlieg kwaad te doen. Chichi is vaak ontstemd en geeft daarvan met stemverheffing geregeld blijk. We krijgen nogal eens bezoek van het tweetal. Dit is niet steeds een even groot genoegen, omdat het gepaard gaat met een hoop kabaal. Ze kunnen het niet laten om met hun vieze vingers aan de potten koffie te zitten en in de bekers te graaien en dat leidt tot ongenoegen en onrust bij de overige patiënten in de wachtkamer, die dat niet kunnen waarderen, net zomin als wij.

John is een verzamelaar. Soms komt hij een cadeautje aanbieden uit een smoezelige zak waarin hij petten, zonnebrillen en andere gevonden kleinoden heeft verzameld. Maar vaker komt hij bedelen om geld voor de bus of voor sigaretten. Soms geeft John Chichi de opdracht het huis schoon te vegen en zich voor betaling bij de dokter te vervoegen, een werkelijk originele vondst. Zo origineel dat je haast geneigd bent het verzoek tot betaling te honoreren. Ik was bij een recente inspectie van hun onderkomen bepaald geroerd toen ik een plantje op een geïmproviseerd tafeltje zag staan.
Toch is het natuurlijk een onhoudbare situatie. Het zou voor iedereen beter zijn als het krot met de grond zou worden gelijkgemaakt en de heren hun toevlucht zochten in een tehuis voor dakloze mannen, waar ze kunnen douchen, schone kleren kunnen krijgen en een warme maaltijd kunnen halen. In een ‘normale’ woning zouden ze nooit op hun plaats zijn.

Irene Braakman-Bonder, huisarts op Curaçao