Altijd toestemming vragen voor terugkoppeling aan huisarts?

Vraag van een SEH-arts: ‘In Medisch Contact haalde de Inspectie voor de Gezondheidszorg een uitspraak aan van een regionaal tuchtcollege. Daarin kreeg een psychotherapeut een waarschuwing voor het terugkoppelen van informatie over de patiënt aan de verwijzend huisarts. De patiënt had gezegd dat de psychotherapeut de huisarts niets mocht vertellen. Toch had de psychotherapeut aan de huisarts teruggekoppeld. 

Als SEH-arts verstuur ik dagelijks vele (digitale) ontslagbrieven naar huisartsen, zonder eerst toestemming te vragen aan patiënten. Dat doe ik in het belang van de patiënt, opdat zijn vaste behandelaar weet wat er speelt en om te zorgen dat een eventuele vervolgbehandeling in de eerste lijn aansluit op een behandeling die wij hebben ingezet. Na het artikel ben ik gaan twijfelen: moet ik voortaan aan elke patiënt vragen of ik de huisarts mag informeren?’

Antwoord van de KNMG Artseninfolijn

De KNMG heeft meerdere vragen gekregen naar aanleiding van het commentaar van de inspectie op deze uitspraak. Veel artsen willen weten of de specialistenbrief, die gewoonlijk na een intake of behandeling aan de verwijzend huisarts wordt gestuurd, nog wel verstuurd kan worden. Het antwoord hierop is ja; specialistenbrieven kunt u in de regel zonder expliciete toestemming van de patiënt blijven sturen aan de huisarts. Dat getuigt van goede zorg. De zaak van de tuchtrechter betrof een bijzondere zaak. De uitspraak van tuchtrechter is niet maatgevend, maar een uitzondering op de hoofdregel.

Het schrijven van een specialistenbrief is van belang om de huisarts zijn wettelijke taak als poortwachter goed te laten vervullen. Voorts kan aldus de kwaliteit en continuïteit worden gewaarborgd. Inschrijving bij een huisarts betekent ook dat de patiënt in beginsel instemt met terugkoppeling door de specialist. Een verwijzend huisarts kan daarnaast, juridisch gesproken, veelal worden aangemerkt als medebehandelaar. De wet stelt niet de eis dat de patiënt toestemming moet geven voor het informeren van medebehandelaars.

Op de regel van veronderstelde toestemming na inschrijving bestaat een uitzondering: als de patiënt aangeeft dat de huisarts niet mag worden geïnformeerd, zoals in bovengenoemde zaak van de tuchtrechter, of als er ernstige twijfels zijn over de veronderstelde toestemming. In het laatste geval doet u er goed aan om expliciete toestemming te vragen voor terugkoppeling aan de huisarts. Noteer ook in het medisch dossier dat de patiënt heeft toegestemd of geweigerd.

Geen verwijzer

In de situaties die de SEH-arts schetst is er veelal geen sprake van een verwijzend huisarts, maar van zelfverwijzers. De huisarts is dan niet rechtstreeks betrokken bij de behandeling (geen medebehandelaar). Is dan altijd expliciete toestemming voor terugkoppeling noodzakelijk? Volgens de KNMG-richtlijnen inzake het omgaan met medische gegevens niet. Vanwege de poortwachtersfunctie en het belang van de kwaliteit en continuïteit van zorg kan doorgaans ook in die situaties toestemming worden verondersteld. Niettemin is bij het ontbreken van een verwijzend huisarts enige terughoudendheid op zijn plaats. Toestemming vragen voor het verzenden van een specialistenbrief is in geval van ernstige twijfels aanbevolen, rekening houdend met de persoon van de patiënt en de aard van de informatie.

Meer informatie: KNMG-publicatie ‘Richtlijnen inzake het omgaan met medische gegevens’ (2010): www.knmg.nl/publicatie/medische-gegevens.

KNMG-webdossier ‘Omgaan met medische gegevens’: www.knmg.nl/medische-gegevens.

<!--
Praktijkdilemma
Rubriek over veelgestelde vragen aan de KNMG Artseninfolijn
-->